Door de coronacrisis spenderen we tijdelijk het overgrote deel van de dag tussen de vier muren van ons huis. Werken aan de keukentafel of op een speciale thuiswerkplek is inmiddels volledig geïntegreerd. De een wil niet meer anders, terwijl de ander alweer smacht naar de terugkeer op kantoor. Welke effecten heeft de coronacrisis op het werk van professionals in het sociaal domein, en hoe gaan zij om met de nieuwe situatie? In deze 'Thuiswerken met ...' spreekt Sociaalweb Annette Kluft, Sabine Streng en Sandrine van der Perk over hun (thuis)werk in het (speciaal) onderwijs tijdens de coronacrisis. Annette Kluft is Adviseur Passend Onderwijs van een aantal basisscholen in Amsterdam. Sabine Streng is leerkracht Speciaal Basis Onderwijs op SBO De Vlieger in Leiden en Sandrine van der perk is werkzaam als coördinator voor het programma IMC Basis, onderdeel van Stichting IMC Weekendschool.
Welk effect heeft de coronacrisis gehad op jullie werk en het speciaal onderwijs zelf?
Sandrine We zaten op alle scholen eigenlijk midden in de thema’s (in Tilburg waren we bezig met het vak Dier en Natuur en in Goirle met het vak Architectuur en Beeldende Vorming) toen 14-15 maart bleek alle dat scholen moesten gaan sluiten. Zo plotseling als de lockdown werd afgekondigd, zo snel ontstonden de eerste ideeën voor thuisopdrachten en online lessen vanuit IMC Basis.
Direct aanspreekpunt voor mij waren de directies van de verschillende scholen. Het was de eerste weken nog onduidelijk hoe ik mijn thuisopdrachten kon gaan aanbieden. Directeuren en leerkrachten waren begrijpelijkerwijs druk bezig met het inrichten van thuisonderwijs en IMC Basis niet bovenaan hun prioriteitenlijstje staan. Uiteindelijk ben ik begonnen met het maken van nieuwsbrieven met facultatieve opdrachten. Via de schoolapp en via huiswerkpakketjes op papier zijn de nieuwsbrieven verspreid. Lang niet alle leerlingen hebben gereageerd, maar de leerkrachten en directies stonden zeker open voor het verspreiden van het lesmateriaal. Vervolgens ontstond het idee om online gastlessen op te nemen.
Wat de versoepeling van de lockdown maatregelen gaat betekenen voor het onderwijs/ voor IMC Basis moet de toekomst nog uitwijzen. Wij van IMC Basis zijn afhankelijk van de keuzes van schoolbesturen en het zal per school verschillen, wanneer we weer "normale gastlessen’’ gaan geven. Ik merk wel dat de bereidheid bij scholen er is om het programma IMC Basis te laten starten. Het zoeken is naar 'hoe'.
Binnen de stichting zijn we natuurlijk heel blij dat het kabinet heeft besloten dat de scholen weer opengaan. We hopen dat IMC Basis ruimte krijgt binnen het klassikale of thuisonderwijs. Hoe dat eruit ziet, zal per week en per school verschillen. Sommige scholen zullen uit veiligheidsoverwegingen hun deuren gesloten houden voor mij als coördinator en gastdocenten, terwijl anderen dat niet doen.
Voor de onderwijsbranche ben ik benieuwd wat de crisis ons heeft geleerd. Ik zie zelf vooral de enorme creativiteit waarmee we heel snel binnen onze stichting op de nieuwe situatie hebben ingespeeld. Voor ons stond een ding centraal: zorgen voor het contact met onze leerlingen en de lessen op een andere manier door laten gaan.
Sabine De coronacrisis heeft veel effect op de bedrijfsvoering van mijn werk. Bij SBO De Vlieger in Leiden geven we speciaal basisonderwijs aan leerlingen met een ontwikkelingsachterstand, vaak in combinatie met een angst- of agressiestoornis, ADHD of autisme. Vanaf het moment dat intelligente lockdown is ingegaan, ben ik vanuit huis gaan werken. Lesgeven gebeurde online, en niet meer fysiek voor de klas. De vergaderingen vonden plaats via de Teams-meetings.
Na de meivakantie zijn wij weer open, onder strenge voorwaarden. Wij beginnen met halve klassen, omdat de veiligheid van de leerlingen en leerkrachten anders niet te waarborgen is. Daarnaast zal het voor veel leerlingen een ontzettende impact hebben gehad om zo lang thuis te zitten en dan weer naar school te komen.
Annette Dat de scholen dicht gingen betekende dat er een hele nieuwe manier van onderwijs (op afstand) uitgevonden moest worden. Ik heb vol bewondering gezien hoe creatief en enthousiast schoolteams daarmee aan de slag gingen. Er waren grote zorgen over kinderen die uit beeld verdwenen en over de de grootte van de leerachterstand die kinderen in deze tijd oplopen.
Nu de scholen weer open kunnen zie ik dezelfde gedrevenheid weer om het mogelijk te maken dat kinderen en leerkrachten zo veilig mogelijk op school aan het werk kunnen.
Hoe hebben jullie het thuiswerken opgepakt?
Sandrine Doordat ik pas sinds kort fulltime werk was ik al gewend om vanuit huis telefoontjes te plegen en achter de laptop te werken. Ondanks dat ik in deze tijd niet op locatie aanwezig moet zijn, probeer ik wel elke dag om 09.00 te beginnen met werken.
Afgelopen weken werkte ik ’s middags aan de opdrachten voor de leerlingen thuis (in de vorm van nieuwsbrieven voor de kinderen, online gastlessen) en heb ik administratieve zaken bijgewerkt die de afgelopen maanden zijn blijven liggen. Ook heb ik nagedacht over het nieuwe lesprogramma na de zomervakantie (vooruitwerken). Nu de scholen weer opengaan, ben ik gestart met de voorbereidingen om de programma’s na de meivakantie op te kunnen starten.
Toen bekend werd dat de scholen gingen sluiten, zijn alle IMC Basis gastlessen geschrapt of verplaatst. Dit betekende niet dat mijn werk stopte. In tegendeel! Dit betekende dat ik en mijn collega-coördinatoren op zoek zijn gegaan naar nieuwe manieren van onderwijsaanbod. Door onze conceptbegeleiders en door de conceptontwikkelaar van IMC Basis werden we hierin aangemoedigd. Zij bepalen de strategie en je merkt dat het in een tijd als deze erg fijn is dat zij communiceren over welke initiatieven er weekendschool breed zijn ontstaan. Inmiddels begin ik bijna keuzestress te ontwikkelen over welke opdrachten ik uitzet.
Niet op alle scholen waar ik lessen coördineer, mogen straks ‘externen’ de scholen weer in. Ik ben niet de vaste leerkracht van de leerlingen en dit betekent dat ik een externe ben. Ook een gastdocent die komt vertellen over zijn/haar vak is een externe. Samen met de leerkrachten en directie van scholen probeer ik na te denken over wat er mogelijk is om onze leerlingen live les te geven. We werken over de volle breedte van onze stichting samen en delen de kennis die we opdoen. Ik heb dus veel contact met mijn conceptbegeleider en de conceptontwikkelaar van het programma IMC Basis. Ook app en bel ik mijn medecoördinatoren om te vragen hoe zij dingen aanpakken. Rond 17.00 klap ik de laptop dicht. Af en toe beantwoord ik ’s avonds nog wat mailtjes, maar dit doe ik wel minder dan vóór de coronacrises.
Sabine Mijn dagen wisselen dagelijks van inhoud. Er zijn een aantal terugkomende onderwerpen waarmee ik dagelijks te maken kreeg. Zo videobelde ik elke week met ouders en leerlingen om de stand van zaken te bespreken met hen. Daarnaast had ik ongeveer 2 keer per dag collega’s aan de telefoon om te vergaderen over het online lesgeven en de inhoud hiervan. Daarnaast zette ik het online lesmateriaal per leerling, op hun eigen niveau, klaar. Als laatste nam ik filmpjes van lessen op, zodat leerlingen dit thuis konden bekijken.
Annette Door de coronacrisis heeft de regering besloten vanaf 16 maart de basisscholen te sluiten. Dat betekent dat ik niet meer naar de scholen kan om gesprekken te voeren, vergaderingen bij te wonen en observaties te doen. Verder was ik al gewend vanuit huis te werken. Alle administratie, voorbereidingen en verslagen doe ik daar. Daarin is niets veranderd. Wat erbij komt is dat ik nu ook vanuit huis bijeenkomsten en overleggen digitaal organiseer en/of bijwoon.
Ik begin mijn dag met een half uur bewegen: fitnessoefeningen in huis. Daarna ga ik aan het werk, afhankelijk van mijn agenda: administratie, voorbereidingen op overleggen, digitaal of telefonisch deelnemen aan overleggen, bijhouden van vakliteratuur enzovoort. Vervolgens lunch ik samen met mijn man die op dit moment ook thuis werkt. Na de lunch ga ik weer aan ‘t werk, waarna ik even buiten een rondje loop of een boodschap doe. Aan het eind van de dag, voordat we gaan koken drink ik iets samen met mijn man en nemen we de dag door.
Hoe verloopt de omgang met andere docenten, ouders en de leerlingen?
Sandrine Ik heb de gastdocenten geïnformeerd over de huidige ontwikkelingen (die hun absoluut niet zijn ontgaan). Gastdocenten reageren erg begripvol en willen waar mogelijk later hun gastles geven. Ook hebben we gastdocenten gevraagd of zij een filmpjes voor een online gastles wilde opnemen. Er zijn ook leerkrachten die dit uit zichzelf hebben aangeboden (wat een toewijding!) en dat is natuurlijk fantastisch! In de filmpjes vertellen de gastdocenten iets over zichzelf en het werk dat zij doen en geven de zij de leerlingen een opdracht mee. De filmpjes willen we niet alleen tijdens de lockdown gebruiken, maar ook straks tijdens lestijd wanneer de school weer opengaat (bijvoorbeeld ter introductie van een nieuw thema, zoals journalistiek). Bekijk hier een
Ik heb de leerkrachten van 7-8 ondersteunt in hun lesaanbod door het aanbieden van nieuwsbrieven (in de bijlage een voorbeeld). Deze kunnen zij delen met hun leerlingen en aanbieden als ‘extra thuisopdrachten’. De leerlingen zijn dus niet verplicht om de opdrachten te maken. Door een nieuwsbrief te sturen, hoop je het ‘IMC Basis gevoel’ bij de leerlingen vast te houden. Wij vinden het belangrijk dat IMC Basis zichtbaar blijft op de scholen en dat de leerlingen weten dat wij hen niet zijn vergeten. En de gastdocenten ook niet!
Ook nog goed om te vermelden: vanuit de partners en betrokkenen van stichting IMC Weekendschool is er veel aanbod voor onze leerlingen in deze tijd, zowel materieel (laptops, pc’s) als immaterieel (bv. bijles). Aan mij als coördinator de taak om te inventariseren of daar behoefte aan is bij de leerlingen die IMC Basis volgen op de scholen.
Sabine Leerlingen in het speciaal onderwijs hebben een ontwikkelingsachterstand, waar rekening mee gehouden moet worden. Wij werken normaal gesproken met atelieronderwijs. Dit houdt in dat leerlingen op hun eigen niveau, groepsdoorbroken, rekenen, lezen en spelling aangeboden krijgen. Aangezien de leerlingen op dit moment thuiszitten, werd van mij als leerkracht verwacht dat elke leerling op zijn of haar eigen niveau thuis kan leren. Dit betekent dat je soms op vijf of zes niveaus les moet geven. Dit was soms een grote puzzel. Daarnaast willen ouders graag hun ei kwijt hoe het thuis gaat en waar ze tegenaan lopen. Wij hebben te maken met ouders die soms weinig tot geen Nederlands spreken, geen laptops en computers hebben en meer dan vijf kinderen thuis hebben zitten. Ook dit speelt mee voor mij als leerkracht. Het motto was vooral; kijk wat lukt met het kind, dan zijn wij als school al snel tevreden.
Wij hebben tevens leerlingen op onze school waarbij de thuissituatie niet volledig veilig is voor het kind. Voor deze 'extra' zorgleerlingen was er ruimte op school, om daar hun werk te maken.
Annette Op 16 maart kwam ineens heel veel af op de scholen. Voor alle groepen moest thuisonderwijs geregeld worden, er moest opvang komen voor de kinderen van ouders met vitale beroepen en actie ondernomen worden als er kinderen uit beeld dreigden te raken.
Ik heb vanuit huis ondersteuning geboden waar mogelijk vragen lagen van de scholen, met name over de ondersteuning van individuele kinderen. Een van mijn taken is het aansturen van het netwerk van intern begeleiders van de scholen. Via dat netwerk heb ik intern begeleiders met elkaar verbonden om antwoorden te vinden op de uitdagingen waar ze voor stonden.
Hoe vind je dat wij om moeten gaan met de nieuwe situatie en heb je daarvoor een tip?
Sandrine Ik heb geleerd dat ik in deze tijd geduldig moet zijn en moet kijken naar de mogelijkheden die er zijn. IMC Basis is een prachtig programma dat we op basisscholen aanbieden. Echter zijn de taal-en rekenvaardigheden natuurlijk van groter belang en ligt hier de prioriteit in het onderwijs. Ik heb groot respect voor het werk dat leerkrachten verzetten en ik wil hun lesaanbod waar nodig aanvullen, en begrijp dat het beantwoorden van mijn mails niet hun eerste prioriteit is.
Binnen de programma’s en op locaties is echt maatwerk nodig en denk dat dit overal zo zal gelden. Goed overleg met directeuren en leerkrachten is daarvoor voorwaarde en in deze tijd moet je -nogmaals- soms erg geduldig zijn voordat je contact hebt.
Wat mij helpt is vooral blijven relativeren. Het is jammer dat sommige dingen niet door kunnen gaan (denk aan een gave excursies en lessen die gepland stonden), maar er zijn dingen die belangrijker zijn op dit moment. De veiligheid en gezondheid van de kinderen, de leerkrachten, coördinatoren en gastdocenten staat vanzelfsprekend voorop en het zal in de komende periode meer en meer duidelijk worden hoe we de komende periode IMC Basis gaan implementeren binnen de "1.5-meter school’’.
Sabine Ik denk dat er vooral goed gekeken moet worden naar de onderzoeken. Ik ben blij dat de school weer opengaat, maar ik weet niet of het verantwoord is. De resultaten van het onderzoek of kinderen het virus makkelijk kunnen overdragen, zijn nog niet bekend. Dan vind ik het niet verantwoord om het toch te proberen. Ik denk er vooral in kleine stapjes gekeken moet worden, en dat er niet door de groepsdruk vanuit de maatschappij stappen te snel genomen moeten worden.
Annette Een positieve houding, kijken naar wat wel kan helpt om het vol te houden. Daarnaast vind ik het belangrijk om zo gezond mogelijk te leven, goed te eten, bewegen, te ontspannen en (virtueel) contact te houden met familie en vrienden. Verder vind ik dat we, hoe moeilijk ook, moeten volhouden in het afstand nemen tot elkaar om het virus zo min mogelijk kans te geven zich te verspreiden. Dat betekent ook dat we na moeten denken over wat wel mogelijk is en daar creatieve oplossingen voor bedenken.
5) Heb je een foto van je werkplek?
