Als is vastgesteld dat er sprake is van noodzakelijke kosten die voortvloeien uit bijzondere omstandigheden, dan wil dat nog niet zeggen dat er ook recht op bijzondere bijstand bestaat. De gemeente is bevoegd om draagkrachtregels op te stellen waarbij de hoogte van de bijstand wordt afgestemd op de middelen waarover de aanvrager kan beschikken. In art. 35 Pw is bepaald dat ook rekening mag worden gehouden met middelen die voor de algemene bijstand niet in aanmerking mogen worden genomen. Zo kan het recht op bijzondere bijstand bijvoorbeeld worden afgestemd op de te ontvangen kinderbijslag, de individuele inkomenstoeslag en het vermogen (ook als dat minder zou zijn dan het vrij te laten bedrag). Daarnaast is de gemeente bevoegd rekening te houden met een drempelbedrag.

Draagkracht 

Draagkracht wil zeggen dat iemand een inkomen heeft dat hoger is dan de voor hem geldende bijstandsnorm, of dat deze over een vermogen beschikt dat hoger ligt dan voor de bijzondere bijstand wordt vrijgelaten. In dat geval wordt bij de toekenning van de bijzondere bijstand rekening gehouden met deze draagkracht. Het college heeft de bevoegdheid om zelf te bepalen wat als draagkracht wordt aangemerkt en in welke mate met deze draagkracht rekening wordt gehouden. 

Draagkracht in de vorm van vermogen 

Op grond van art. 35 lid 1 Pw is het college bevoegd om in het kader van de draagkracht zelf een vermogensgrens vast te stellen. Dit kan overigens per kostensoort verschillen. Als iemand een beroep doet op bijzondere bijstand en deze heeft de beschikking over een vermogen dat hoger ligt dan deze vermogensgrens, dan is er sprake van draagkracht in de vorm van vermogen. In dat geval wordt men geacht eerst de overwaarde van dit vermogen te gebruiken voor de bestrijding van deze noodzakelijk geachte kosten voordat er bijzondere bijstand mogelijk is. 

Voorbeeld 

De heer Focus vraagt bijzondere bijstand aan voor de eigen bijdrage van de advocaatkosten. De heer Focus heeft een inkomen op bijstandsniveau en heeft € 5.000 aan vermogen. In de gemeente waar de heer Focus woont geldt in het kader van de draagkrachtcriteria een vermogensvrijlating van € 4.000. De heer Focus wordt daarom geacht een draagkracht te hebben van € 1.000. Aangezien dit bedrag hoger is dan de kosten waarvoor hij bijzondere bijstand aanvraagt, wordt zijn aanvraag afgewezen. 

Draagkracht in de vorm van inkomen 

Naast draagkracht in de vorm van vermogen kan er ook draagkracht in de vorm van inkomen zijn. Dit betekent dat het in aanmerking te nemen inkomen hoger is dan de van toepassing zijnde draagkrachtnorm. De draagkrachtnorm kan gelijk zijn aan de bijstandsnorm maar kan ook een ander bedrag zijn. Voor zover het inkomen hoger is dan de draagkrachtnorm is er sprake van bruto draagkracht. Afhankelijk van de situatie en de kosten wordt er vaak een bepaald percentage gerekend als feitelijke draagkracht. Voor welke situaties dat geldt en welk percentage gehanteerd wordt, verschilt per gemeente. De systematiek is wel vaak dezelfde. 

Voorbeeld 

Truus vraagt bijzondere bijstand aan voor de woonkosten van haar eigen woning. De woonkostenvergoeding wordt vastgesteld op € 250 per maand. Haar inkomen is € 100 per maand hoger dan de voor haar geldende draagkrachtnorm. In de gemeente waar Truus woont geldt voor deze kosten een draagkrachtpercentage van 100%. Dit betekent dat Truus een draagkracht heeft van € 100 per maand. Dit bedrag dient zij zelf te betalen. Voor de resterende € 150 per maand kan zij bijzondere bijstand ontvangen. 

Drempelbedrag 

Naast de draagkracht mag de gemeente ook rekening houden met een drempelbedrag. 

In art. 35 lid 2 is hierover het volgende bepaald: 

Het college kan bijzondere bijstand weigeren indien de in het eerste lid bedoelde kosten binnen twaalf maanden een bedrag van € 166 niet te boven gaan (bedrag geldt per 1 januari 2024). 

Dit drempelbedrag staat los van de draagkracht en geldt ook voor mensen zonder draagkracht. Niet iedere gemeente hanteert een drempelbedrag. Gemeenten die wel een drempelbedrag hanteren doen dit vaak als een administratieve drempel. Op deze wijze kan worden voorkomen dat de gemeente ook voor zeer geringe bedragen bijzondere bijstand moet verstrekken. Als de gemeente het drempelbedrag wel hanteert, dan geldt deze naast de draagkracht. Het aangevraagde bedrag moet dan hoger zijn dan de draagkracht vermeerderd met het drempelbedrag. 

Het drempelbedrag is niet alleen van toepassing als de kosten lager zijn dan dit bedrag maar ook als de kosten hoger zijn kan het drempelbedrag worden verrekend (zie Rechtbank Den Haag 22 augustus 2014, ECLI:NL:RBDHA:2014:10450 waarin ook wordt verwezen naar diverse uitspraken van de CRvB). 

Voorbeeld 

Tinus vraagt bijzondere bijstand aan voor begrafeniskosten. Zijn aandeel bedraagt  
€ 500. Vastgesteld wordt dat Tinus € 300 aan draagkracht heeft die hij zelf moet betalen zodat er nog € 200 resteert. Stel dat de gemeente waar hij woont een drempelbedrag hanteert van € 130, dan bestaat er nog recht op € 70 aan bijzondere bijstand. 

Kosten lager dan drempelbedrag/draagkracht 

Als de kosten waarvoor bijzondere bijstand wordt aangevraagd lager zijn dan het drempelbedrag en/of de draagkracht, dan wordt de aanvraag afgewezen. Als binnen het drempel-/draagkrachtjaar een nieuwe aanvraag voor bijzondere bijstand volgt, dan wordt alleen nog met het restant drempelbedrag/draagkracht rekening gehouden. 

Periodieke bijzondere bijstand 

Als er sprake is van periodieke kosten, bijvoorbeeld dieetkosten, kan de bijzondere bijstand maandelijks verstrekt worden. Het drempelbedrag en de draagkracht kunnen dan ook op maandbasis (1/12^e deel) worden verrekend. 

Voorbeeld 

Toos heeft € 50 per maand aan extra kosten in verband met een dieet. Haar inkomen is € 100 per maand hoger dan de voor haar geldende draagkrachtnorm. Zij heeft dus een bruto draagkracht van € 100 per maand. De gemeente waar Toos woont heeft bepaald dat voor dieetkosten een draagkrachtpercentage geldt van 35%. Dit betekent dat Toos een netto draagkracht heeft van € 35 per maand. Voor dit bedrag moet zij zelf in de extra kosten voorzien. Hanteert de gemeente geen drempelbedrag, dan kan aan Toos voor € 15 per maand bijzondere bijstand worden toegekend voor de extra kosten van haar dieet. 

Draagkrachtformulier 

Wat als draagkracht wordt aangemerkt, verschilt per gemeente. Er bestaat dan ook geen standaard draagkrachtformulier. Volgend overzicht is daarom slechts een voorbeeld hoe een draagkrachtberekening opgebouwd kan zijn en welke componenten daarbij van belang kunnen zijn. 

Toelichting 

1. indien saldo negatief, dan geen draagkracht uit vermogen, indien saldo positief, dan eerst dit vermogen verrekenen met de noodzakelijke kosten; 

2. hier dienen de maximale toeslagen ingevuld te worden waar recht op zou bestaan als deze persoon in de bijstand had gezeten; 

3. hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan (hoge) verwervingskosten of de eigen bijdrage voor studerende kinderen; 

4. afhankelijk van de kosten bijvoorbeeld 10, 35 of 100%.