Herke Elbers startte dit jaar met haar nieuwe functie als algemeen directeur van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK). Daarvoor werkte zij als gemeentesecretaris van de Gemeente Amersfoort. Waarom maakte zij de overstap van de gemeente naar de Kinderbescherming en waar liggen voor haar de grote uitdagingen? Sociaalweb vroeg het Herke.
Waarom hebt u voor deze functie gekozen?
De belangrijkste reden dat ik op deze functie gesolliciteerd heb, is dat ik graag wil werken aan verbeteringen in de jeugdzorg. Op dit moment is er veel discussie over het stelsel. Eind vorig jaar brachten de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Inspectie Justitie en Veiligheid een gezamenlijk rapport uit waarin zij de noodklok luidden. Ook de ministers Dekker en De Jonge lieten in een brief aan de kamer weten dat zaken anders en beter moeten. Het landschap van de jeugdzorg is sterk versnipperd. Zijn we met elkaar in staat het stelsel -waarin het kind centraal staat- zo goed en zo efficiënt mogelijk te organiseren? Dat is de uitdaging waar we de komende jaren voor staan. De RvdK neemt in het stelsel een bijzondere positie in. Zo zijn wij zijn de enige landelijke organisatie die deel uitmaakt van de Rijksoverheid, maar ook wij bevinden ons in het spreekwoordelijke oog van de orkaan. Cijfers van het CBS wijzen uit dat jaarlijks tussen de 9 en 10% van alle kinderen onder de 18 jaar met enige vorm van jeugdhulp te maken heeft. Daarvan ziet de RvdK slechts 1%, circa 40.000 kinderen. Misschien een relatief kleine groep, maar het gaat wel vaak om zeer kwetsbare kinderen en gezinnen waar complexe problematiek speelt.
Een ander boeiend aspect is dat de RvdK zowel het civiele als het strafrechtelijke combineert. Dat spreekt mij als jurist aan. Jaarlijks adviseert de RvdK in 30.000 civiele zaken, in 10.000 strafzaken en zo’n 2.000 zaken met betrekking tot schoolverzuim. Daarnaast brengen onze medewerkers pedagogische en juridische kennis bij elkaar en dat zien we terug in onze rapporten. Dat maakt de RvdK uniek. Het is onze taak om in beschermingszaken vanuit het civiele recht de rechter om een beschermingsmaatregel te verzoeken In strafzaken adviseren wij het OM en de kinderrechter over de pedagogisch meest passende interventie. Daarnaast coördineren wij jaarlijks de uitvoering van ongeveer 6.000 taakstraffen die aan jongeren zijn opgelegd.
Waar komt uw interesse voor het sociaal domein vandaan?
Het sociaal domein als zodanig was voor mij geen bewuste keuze, dat was mijn voorkeur om bij de RvdK te werken wel. In mijn loopbaan tot op heden heb ik wel altijd de publieke zaak gediend. Eerst bij de rechtspraak en later bij de gemeenten. Het sociaal domein bevindt zich op dit moment in een belangrijke fase. De uitdagingen en de problemen die momenteel spelen vragen om oplossingen waar ik een bijdrage aan wil leveren.
Wat is voor u de grootste uitdaging in uw nieuwe functie?
De grootste uitdaging ligt bij de huidige druk op het jeugdstelsel. Hoe kunnen we de wachttijden verkorten en de doorlooptijden voor kinderen verbeteren? Die opgave ligt er voor de RvdK, maar ook voor de hele jeugdbeschermingsketen. Het gaat erom dat als een kind met de jeugdketen in aanraking komt een op maat gesneden plan wordt gemaakt, en dat ook daadwerkelijk actie wordt ondernomen. Het komt nu voor dat er een tijd lang niets rond een jongere gebeurt en het soms maanden moet wachten op een plek of hulp. Dat is voor kinderen in de cruciale fase waarin zij worden gevormd, een hele lange tijd. Het gevolg is dat zij al op achterstand staan op het moment dat hun leven als volwassene begint. Dat betekent écht dat we het met elkaar in de keten anders moeten organiseren. Als RvdK willen wij onze kennis en expertise eerder met onze partners delen om te kijken wat de mogelijke interventies zijn. Op die manier bereiken we ook een scherpere selectie van kinderen die doorstromen naar de RvdK. Op dit moment zien we dat er te veel kinderen bij de RvdK worden aangemeld, terwijl het beter zou zijn als gezinnen in een vrijwillig kader met hulpverlening verder kunnen.
Wat is uw grootste ergernis binnen het sociaal domein?
De ingewikkelde manier waarop de jeugdzorg is georganiseerd als uitvloeisel van de Jeugdwet uit 2015 is voor mij een ergernis. De bedoeling van de wet is goed maar er zijn op dit moment erg veel spelers in het veld. Tegelijk is het evident dat er functies zijn die moeten blijven bestaan. We hebben als RvdK bijvoorbeeld de overtuiging dat alleen de overheid kan beslissen over ingrijpen in de grondrechten van mensen. Dat kan niet worden overgelaten aan particuliere instellingen. De RvdK doet als onafhankelijke en onpartijdige overheidsorganisatie onderzoek en doet het verzoek aan de rechter en brengt een advies uit aan de officier van justitie (OM). Dat is ook de reden dat de RvdK onder verantwoordelijkheid valt van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Welk boek/welke film raadt u iedereen aan?
Een recente film die indruk op mij heeft gemaakt is de Zuid-Koreaanse film Parasite. In de film worden de uiteenlopende werelden –rijk en arm- van twee gezinnen bij elkaar gebracht. Het maatschappijkritische karakter van de film sprak mij aan. Als boek wil ik Fire and Fury van Michael Wolff noemen. Het gaat over de opkomst van Donald Trump en zijn weg naar het Witte Huis. Het boek geeft een aardig inzicht in de politieke intriges en persoonlijke kongsi’s in de Verenigde Staten.
Wat is uw persoonlijke motto?
Mijn persoonlijke motto is van Albert Einstein en luidt: ”In het midden van de moeilijkheid ligt de kans”. Wat ik daar mooi aan vind is dat het symbool staat voor een positieve blik op de toekomst. Natuurlijk moet je altijd terugkijken om te leren maar nooit om een vinger naar iets of iemand te wijzen. Ik kijk liever vooruit naar daar waar de kansen liggen.
In de rubriek In Beweging houden wij u op de hoogte van personele wisselingen en promoties binnen het sociaal domein, zorg en welzijn. Lijkt het u leuk om net als Herke Elbers mee te werken aan onze rubriek In gesprek met een beweger? Geef het door via matthijs@berghauserpont.nl, wij laten u graag aan het woord!
