Rob Hansen is zorgadviseur, mantelzorgmakelaar en oprichter van adviesbureau Uw Budget, waarmee hij bijna honderd cliënten ondersteunt met het aanvragen en beheren van hun pgb. Een kort interview met Rob over zijn visie op het huidige pgb-stelsel, zijn relatie met pgb-verstrekkers en de invloed van het PGB2.0 op zijn bureau.
Interview door Henk Plessius
Hoe ben je bij het pgb betrokken geraakt?
Ik ben ernstig gehandicapt. Het pgb stelt me in staat om zelf te bepalen waar, wanneer en in welke vorm ik zorg krijg. Het geeft me een vrijheid van leven die met reguliere zorg onmogelijk is. Maar dat ging niet vanzelf. Ik heb mijn budget via de rechter moeten afdwingen. Toen dat gelukt was, bedacht ik dat ik met de opgedane ervaringen ook anderen kon helpen. Dat was het begin van mijn adviesbureau “Uw budget”. Ik ondersteun 90 cliënten met het aanvragen en beheren van hun budget.
Hoe kijk je tegen de huidige organisatie rond het pgb aan?
Het pgb is een prima voorziening. En dat de uitbetaling van zorgverleners nu via de SVB loopt, is een verbetering. Die voorkomt bijvoorbeeld dat mensen op bijstandsniveau in de verleiding komen om hun budget voor andere zaken te gebruiken dan zorg. Zorgelijk is echter dat het pgb bij verstrekkers vrijwel direct gekoppeld wordt aan fraude. Zaken worden daarom ingewikkelder gemaakt dan nodig en er is een overdaad aan controle-mechanismen. Daarmee treft men de gewone man, niet de handige jongens. Die kunnen er prima mee omgaan. Dat controlecircus kost veel geld, terwijl de omvang van de fraude minimaal is. Het gaat om de beeldvorming. Als De Telegraaf kopt dat er 15 miljoen gefraudeerd wordt, is het land in rep en roer. Als echter gemeld wordt dat de fraude 0,02 % bedraagt, slaan we rustig om naar de volgende bladzijde. Die beduchtheid voor fraude speelt ook een rol bij de negatieve houding ten aanzien van het pgb die veel gemeenten tentoonspreiden. Ze hebben onvoldoende grip op waar het geld naartoe gaat. Maar dat heeft vooral te maken met het feit dat men alles wil controleren, in plaats van dat men steekproefsgewijs en gericht waar het gaat om zorgbureaus die zelf ook zorg leveren een vinger aan de pols houdt.
Waar ligt het zwaartepunt van je werk?
Het aanvragen en het beheren van een pgb vergt wiskunde die velen de pet te boven gaat. 90% van de pgb-houders Wlz heeft een gewaarborgde hulp; ook een poging om fraude tegen te gaan. De gewaarborgde hulp is medeverantwoordelijk voor de besteding van het budget. Van hem/haar verwachten we dat hij/zij de wet kent, aanvragen kan doen, een zorgplan maakt, zorgverleners kan selecteren, contracten kan afsluiten en zaken als meerzorg regelt. Dat is voor de meeste mensen te veel gevraagd. Feitelijk ondersteunt mijn bureau de gewaarborgde hulpen. Net als de onafhankelijke cliëntondersteuners (waarvan er veel te weinig zijn), waarbij de ondersteuner doorgaans de aanvraag doet en ik, samen met de gewaarborgde hulp, de administratie. Maar, bij gebrek aan voldoende ondersteuners, doen we met het budget veel meer dan administratie; we helpen bij het vinden van een zorgverlener, met het opstellen van zorgplannen, gaan mee gaan naar bewuste keuzegesprekken, geven advies etc.
Daarbij geldt een tarief voor de opstart van het pgb: van CIZ-indicatie tot aan contractering van de eerste zorgverlener(s) van €500 en voor het declaratieproces van €33 per maand tot aan drie zorgverleners en €50 tot maximaal zes.
Hoe zien verstrekkers je?
Niet alle gemeenten stellen zich afhoudend op ten opzichte van het pgb. Er zijn er ook die actief vragen mensen te ondersteunen bij het regelen van zorg waarmee ze zelfstandig thuis kunnen blijven. Zorgkantoren zijn geen fan van administratiebureaus. Die vinden dat de gewaarborgde hulp alles moet regelen. Terwijl inschakeling van een pgb-bureau niet alleen het leven van de pgb-houder verlicht, maar ook dat van het zorgkantoor in de vorm van kwalitatief betere aanvragen en declaraties en minder frustraties en korter wachten bij de doelgroep. De bureaus staan dicht bij de burger, weten wat nodig is en wat niet.
De pgb-bureaus zijn echter als los zand. Er is geen overkoepelend orgaan en de certificering van overheidswege of vanuit Per Saldo is ter ziele. De overheid heeft de kans op regulering laten lopen.
Hoe kijk je aan tegen PGB2.0?
Ik verwacht geen verlichting voor mijn bureau. Sterker nog, het nieuwe systeem bedreigt mijn bedrijfsvoering. Ik kan er niet in. Toegang tot PGB2.0 is voorbehouden aan pgb-houders en hun gewaarborgde hulpen. Het lijkt erop dat ik straks via Teamviewer de budgethouder moet instrueren over wat er ingevuld moet worden. Dat is een reëel probleem. Als Menzis overgaat naar PGB2.0 moeten binnen zes weken 60 gewaarborgde hulpen zelfstandig aan de slag in dat systeem. Minstens de helft kan dat niet. Niemand wil dat zien, maar dat levert straks een hoop ellende op.
Overigens zie ik PGB2.0 voorlopig nog niet komen. Er zijn te veel partijen bij betrokken. De VNG, zo pik ik op, verpakt zijn reserves ten aanzien van het PGB in een veelheid aan moeilijk te verwezenlijken eisen. Bij mijn enige klant die met PGB2.0 aan de slag ging, rammelde het meteen omdat het systeem het aantal gebruikers niet aan kon.
PGB2.0 dreigt een prestigeproject te worden. Een kostenplaatje van 100 miljoen euro is nog altijd beter dan gezichtsverlies, lijkt het. Het gevaar dat daaraan kleeft is dat de problematische ontwikkeling afstraalt op het pgb als zodanig en dat een volgende minister niet alleen een streep zet door PGB2.0, maar door het hele pgb.
Aanleiding tot de bouw van het PGB was het debacle rond de uitbetalingen door de SVB. Dat uitbetalen gaat al tijden zonder veel problemen. In die zin is er geen dringende noodzaak om door te gaan met PGB2.0. Fraudebestrijding is evenmin een reden. Het is een illusie om te denken dat het systeem het fraudeprobleem verlicht. Een belangrijk knelpunt in de procedure, het pingpongen tussen gemeenten en de SVB, is in PGB2.0 niet opgelost.
Als PGB2.0 afgeblazen wordt kan met een paar simpele aanpassingen bij de SVB; bijvoorbeeld een maandoverzicht, alsnog veel bereikt worden ten faveure van de budgethouder.
Lees verder over dit thema in het dossier PGB
