‘Conflict van plichten’ betekent dat er ondanks de geheimhoudingsplicht toch een noodzaak bestaat om informatie te verstrekken. De plicht om te zwijgen botst met het recht om te spreken vanwege zwaarwegende belangen van de cliënt of een ander. De beslissing om de geheimhoudingsplicht te doorbreken kan alleen in een concreet geval gemaakt worden. Vaak is er sprake van een dilemma en een ongelijke machtsverhouding; een kind moet beschermd worden tegen een ouder, een hulpbehoevende tegenover een familielid of tegen een hulpverlener met verkeerde motieven etc.
Er moet een belangenafweging plaatsvinden waarbij de volgende aspecten een rol spelen: is er echt geen toestemming te verkrijgen, welk zwaarwegend belang speelt hier een rol, kan het probleem ook opgelost worden zonder de geheimhoudingsplicht te doorbreken (subsidiariteit)? Om deze belangenafweging te maken zijn de volgende aandachtspunten behulpzaam:
het probleem weegt zó zwaar dat ik moet melden, namelijk …;
ik wil door te melden het volgende doel bereiken: …;
er is geen andere mogelijkheid om dit probleem op te lossen;
door te melden is vrijwel zeker dat erger wordt voorkomen;
ik heb intern overlegd;
het belang om informatie te delen weegt zwaarder dan mijn geheimhoudingsplicht;
eventueel eerst anoniem voorleggen voor advies bij derden zoals het meldpunt Veilig Thuis.
De bevoegdheid tot gebruik van de meldcode huiselijk geweld is in de Jeugdwet en in de Wmo 2015 terug te vinden. De Wmo 2015 richt zich tot de aanbieder van de zorg; persoonsgegevens, ten aanzien waarvan de beroepskracht tot geheimhouding is verplicht, worden uitsluitend zonder toestemming van betrokkene verstrekt, ‘indien deze niet meer in staat is de toestemming te geven dan wel dit noodzakelijk kan worden geacht ter bescherming van cliënten’.
Art. 3.4 lid 3 en 5.2.6 Wmo.
In alle gevallen moet alles in het werk zijn gesteld om toestemming van de cliënt te verkrijgen.
Bij het verstrekken van gegevens wordt de vertrouwelijkheid zo min mogelijk geschonden; er wordt niet meer informatie verstrekt dan noodzakelijk om het probleem op te lossen (proportionaliteit).
