Sinds de decentralisatie van de jeugdzorg in 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de organisatie en financiering van jeugdzorg. Het doel was om zorg dichter bij kinderen en gezinnen te brengen, beter afgestemd op lokale behoeften. In de praktijk blijkt echter dat de manier waarop gemeenten dit invullen sterk varieert. Dat roept vragen op over de impact van gemeentelijk beleid op de toegankelijkheid en kwaliteit van jeugdzorg.
Promovendus Caitlin Kiernan, onder begeleiding van universitair docent gezondheidseconomie Hermien Dijk, prof. dr. Gerard J. van den Berg en dr. Jana Knot-Dickscheit, onderzoekt hoe deze beleidsverandering in de praktijk uitpakt. Het onderzoek richt zich op de vraag of en hoe verschillen in gemeentelijke beleidskeuzes doorwerken in de zorg die jongeren ontvangen. Hermien Dijk benadrukt dat het onderzoek niet over politiek gaat. “Wij hoeven niet op de stoel van een politicus te zitten,” zegt ze. “Maar we kunnen wel inzichtelijk maken: als een gemeente dit beleid voert, dan heeft dat deze consequenties. Dat moet een afweging zijn.” Achter elk beleidsbesluit schuilt uiteindelijk de vraag of jongeren de hulp krijgen die ze nodig hebben.
Caitlin Kiernan heeft een achtergrond in economie en gezondheidswetenschappen en werkte twee jaar bij het Accare Child Study Center. Daar kreeg ze inzicht in het belang van onderzoek naar de mentale gezondheid van jongeren. “Met dit onderzoek hoop ik bij te dragen aan een beter begrip van de effecten van beleidskeuzes binnen de jeugdzorg,” vertelt ze.
Omdat gemeenten zelf bepalen hoe ze jeugdzorg inkopen en financieren, verschillen de uitkomsten soms sterk per regio. “Gemeenten contracteren jeugdzorgaanbieders en bepalen hoeveel aanbieders er zijn en tot welke zorg kinderen toegang hebben. Dat kan gevolgen hebben voor de zorg die jongeren daadwerkelijk ontvangen,” legt Kiernan uit. Een van de centrale vragen in het onderzoek is of en hoe de bekostigingssystemen die gemeenten gebruiken invloed hebben op de zorg die kinderen ontvangen en op hun uiteindelijke zorguitkomsten.
Een van de grootste uitdagingen in het onderzoek is het gebrek aan uniforme en toegankelijke data. “Jeugdzorgdata worden niet centraal bijgehouden. Gemeenten en inkooporganisaties hanteren verschillende systemen, wat het lastig maakt om landelijke trends te analyseren,” zegt Kiernan. Daarnaast zorgen personeelswisselingen binnen gemeenten voor extra complexiteit.
“Elke keer dat er een nieuwe beleidsmedewerker komt, moeten we opnieuw uitleggen waarom deelname aan ons onderzoek belangrijk is,” vertelt Dijk. “Dat belemmert een consistente langetermijnvisie en maakt het moeilijk om structureel data te verzamelen.” Om deze beperkingen te ondervangen, werken de onderzoekers met data van het CBS en langlopende studies zoals Lifelines. “Door deze gegevens te combineren met administratieve data, krijgen we beter inzicht in hoe verschillen in gemeentelijk beleid doorwerken in de levens van jongeren,” legt Dijk uit.
Hoewel de analyses nog lopen, beginnen bepaalde patronen zich al af te tekenen. De onderzoekers hopen dat hun bevindingen beleidsmakers helpen om een betere balans te vinden tussen toegankelijkheid en kwaliteit van jeugdzorg. “We nemen geen politieke standpunten in,” benadrukt Dijk. “Maar we hopen dat onze analyses bijdragen aan een beter onderbouwd jeugdbeleid.” Door de gevolgen van beleidskeuzes zichtbaar te maken, willen de onderzoekers helpen om beslissingen te nemen die voor jongeren echt het verschil kunnen betekenen.
Dit project wordt gefinancierd door het Ubbo Emmius Fonds en is onderdeel van De Aletta Jacobs School of Public Health.
