Patiënten nemen veel verantwoordelijkheid op zich om de druk op de zorg te verlichten. Dat blijkt uit een onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland onder 9.552 deelnemers. Zij passen hun leefstijl aan, zoeken zelf informatie op, doen aan digitale en zelfzorg en zorgen vaak voor een naaste. Daarmee laat het onderzoek zien dat het stereotype beeld van de patiënt als ‘Rupsje Nooitgenoeg’, die alleen maar méér zorg zou willen, niet klopt: “Het tegendeel is waar: patiënten doen er alles aan om de zorg zo min mogelijk te belasten, maar het zorgaanbod verandert nog niet snel genoeg mee,” aldus Arthur Schellekens, directeur-bestuurder Patiëntenfederatie Nederland.
De wil om bij te dragen aan het ontlasten van de zorg komt mede voort uit het feit dat patiënten zich bewust zijn van de grenzen van de zorg. Zij maken zich hier ook zorgen over. Het overgrote deel van de deelnemers probeert daarom gezond te leven om klachten te voorkomen of te verminderen. Zeven op de tien zoeken zelf online naar antwoorden op een zorgvraag, waarvan meer dan de helft via Thuisarts.nl. Dit voorkomt volgens de deelnemers veel huisartsbezoeken.
Twee derde van de deelnemers aan het onderzoek doet aan zelfzorg met zelfzorgmiddelen, of is bewust bezig met bewegen en/of voeding. Bij vier op de tien leidde dit ertoe dat een bezoek aan de zorgprofessional niet meer nodig was.
Bijna vier op de tien deelnemers heeft de afgelopen twee jaar zorg via de digitale weg ontvangen. Van de zorg die niet digitaal gegeven werd, had volgens de deelnemers bijna een kwart wel digitaal gekund. Driekwart van de deelnemers volgens wie de zorg ook online had gekund, had dit ook (gedeeltelijk) gewild.
Daarnaast bereiden patiënten zich goed voor op gesprekken met de zorgverlener rond keuzes over behandeling, zorg en ondersteuning. Slechts 10% van de deelnemers geeft aan zich niet voor te bereiden, met vaak als reden dat het niet mogelijk was omdat ze niet weten wat ze kunnen verwachten.
Ook mantelzorg is een belangrijk onderdeel van de bijdrage: vier op de tien deelnemers zorgt momenteel voor een naaste, vaak in combinatie met professionele zorg.
Informatie, ondersteuning en (leefstijl)begeleiding moet beter
Patiënten zijn dus zelf volop bezig met hun eigen gezondheid en de zorg voor hun naasten waarmee ze de formele zorg ontlasten. Waar volgens het onderzoek verbetering nodig is, is betere ondersteuning vanuit de zorg.
Bijna een kwart van de deelnemers zou meer hulp willen vanuit de zorg bij het verbeteren van hun leefstijl, zoals voedingsadvies, training of begeleiding om adviezen vol te houden.
Ook geven mensen met een chronische aandoening of klacht aan dat zij vaker behoefte hebben aan vergoedingen, meer informatie en meer steun van zorgverleners om zelfzorg goed te kunnen doen. Mantelzorgers noemen daarnaast dat zij meer hulp nodig hebben bij de fysieke zorg, informatie en mentale ondersteuning.
“Patiënten doen er alles aan om de zorg in de toekomst toegankelijk te houden,” aldus Schellekens. “Ze passen hun leefstijl aan, meten thuis hun waarden, zoeken zelf informatie op en zorgen voor hun naasten. Dat doen ze niet omdat ze méér zorg eisen, maar juist omdat ze de zorg zo min mogelijk willen belasten. Het beeld van de patiënt die altijd maar meer zorg wilt, klopt simpelweg niet. Wat patiënten wél vragen, is goede begeleiding, vooral op het gebied van zelfzorg, digitale zorg en leefstijl. Dit moet verbeteren om de zorg ook in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden.”
In de discussie over de toekomst van de zorg en de krapte op de arbeidsmarkt wordt vaak gesteld dat patiënten meer zelf moeten doen om de zorg toegankelijk te houden voor iedereen. Het onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland laat zien dat zij dat al massaal doen en willen, maar dat de begeleiding en mogelijkheden vanuit de zorg achterblijven. "Patiënten dragen al in belangrijke mate bij aan het toegankelijk en betaalbaar houden van goede zorg. En zij geven aan dat hun bijdrage nog groter kan worden als zij daarin beter ondersteund worden door zorgprofessionals, beleid en politiek."
