Dakloosheid gaat verder dan ‘op straat leven’; het uit zich in verschillende vormen, waaronder het slapen op straat, ofwel feitelijke dakloosheid, het verblijven in een opvang, het tijdelijk bij anderen logeren, ofwel verborgen dakloosheid en het wonen onder onveilige of ongeschikte omstandigheden.

Na jarenlange daling is sinds 2022 het aantal daklozen weer toegenomen. Volgens het CBS had Nederland op 1 januari 2024 te maken met ongeveer 33.0000 daklozen tussen 18 en 65 jaar. Dit aantal is met bijna 8% gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor (30.600). Belangrijke factoren die aan deze verhoogde schatting hebben bijgedragen, zijn:

• de schaarste aan betaalbare woningen, wat leidt tot hogere huurprijzen en meer financiële problemen
• de inflatie en de verhoogde dagelijkse uitgaven, die het voor veel mensen een uitdaging maken om rond te komen
• onzichtbare dakloosheid wegens een gebrek aan toegang tot maatschappelijke opvang door ‘regiobinding’
• structurele onderbetaling en gebrekkige arbeidscontracten voor arbeidsmigranten die hen in een kwetsbare woonpositie met een hoog dreigend dakloosheidsrisico brengen

Het Nationaal Actieplan Dakloosheid

In december 2022 werd het Nationaal Actieplan Dakloosheid – Eerst een Thuis gelanceerd, met als doel dakloosheid in Nederland vóór 2030 te beëindigen. Het plan heeft zes inhoudelijke actielijnen, waar verschillende acties op worden ontwikkeld, namelijk: 

1. Het versterken van bestaanszekerheid & de borging van het bestaansminimum
2. Preventie van dakloosheid
3. Zorgen voor een eigen woonplek voor iedereen, met ondersteuning op maat
4. Integraal werken in de uitvoering
5. De inzet van ervaringskennis in beleid
6. Aandacht voor jongeren, LHBTIQ+ en dakloze EU-burgers

De pilaren van het plan zijn preventie, huisvesting, maatwerk en het verbeteren van de samenwerking tussen gemeenten, zorgpartijen en woningcorporaties. In december 2024 is de voortgangsrapportage gepubliceerd.