Inkoop en aanbesteding in de zorg en meer in het bijzonder het sociaal domein (Wmo-dienstverlening en Jeugdhulp) heeft de laatste jaren niet stilgestaan. De decentralisatie, de inwerkingtreding van nieuwe aanbestedingsregels per 1 april 2016 en jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie hebben veel veranderingen met zich gebracht. Deze ontwikkelingen zijn met name bepalend geweest voor de wijze waarop binnen het sociaal domein wordt ingekocht: wordt er bijvoorbeeld een aanbestedingsprocedure toegepast of een (semi) open house en welke regels zijn dan van toepassing. Naast deze procedurele ontwikkelingen, hebben zich in de afgelopen jaren ook meer materiële ontwikkelingen voorgedaan: de terugkerende discussie over de tarieven die door gemeenten en/of regio’s worden vastgesteld bij de inkoop van Wmo-dienstverlening en Jeugdhulp, maar ook meer en meer de door gemeenten en/of regio’s gestelde voorwaarden aan de zorgaanbieders en de dienstverlening.

Juridische kaders

Juridische kaders die gelden bij inkoop in de zorg, meer specifiek dienstverlening op basis van de Wmo en de Jeugdwet hebben specifieke aandacht nodig. Verschillende mogelijkheden voor inkoop van zorg zoals de  aanbestedingsprocedure, (semi) open house of via subsidiëring, en de gevolgen van deze keuzes zijn hierbij belangrijke kwesties. Specifiek ten aanzien van aanbestedingsprocedures bestaan er verschillende procedures die op basis van de Aanbestedingswet kunnen worden toegepast, zoals de openbare procedure, de procedure voor sociale en andere specifieke diensten (SAS-procedure), maar ook de concurrentiegerichte dialoog en welke regels daarbij in acht moeten worden genomen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de toepassing van de SAS-procedure zonder het overkoepelende gunningscriterium ‘Economisch Meest Voordelige Inschrijving’ en de handreiking die daarover is gepubliceerd door het Programma Inkoop en Aanbesteden Sociaal Domein.

De Aanbestedingswet

Als eenmaal de keuze is gemaakt voor de te doorlopen procedure, is het van belang om de juiste en proportionele eisen te stellen aan zorgaanbieders en om proportionele voorwaarden op te stellen waaronder de dienstverlening wordt verricht. Daarbij dient uiteraard het in de Aanbestedingswet bepaalde in acht te worden genomen; maar er moet ook worden gekeken naar de Wmo of de Jeugdwet en veranderingen die daarin op komst zijn. Hoewel de Aanbestedingswet voorlopig nog niet zal wijzigen, ligt momenteel het wetsvoorstel ‘Verbetering beschikbaarheid jeugdzorg’ voor op basis waarvan gemeenten worden verplicht regionaal samen te werken bij de inkoop van jeugdhulp. Dit is één van de acties waarmee opvolging wordt gegeven aan de in de Hervormingsagenda Jeugd geformuleerde opgaven voor het verbeteren van de beschikbaarheid van jeugdzorg voor de meest kwetsbare kinderen.