Jongeren tussen 16 en 27 jaar doorlopen een belangrijke transitie naar volwassenheid, waarbij zij staan voor een aantal nieuwe taken, kansen, maar ook uitdagingen in het leven. Voor sommige jongeren verloopt die ontwikkeling naar zelfstandigheid niet vanzelfsprekend. Jongeren kunnen op allerlei gebieden moeilijkheden ervaren die vragen om extra hulp of ondersteuning. De overgang naar volwassenheid speelt op het gebied van onderwijs, de overgang van school naar werk, het werkende leven, de invulling van vrije tijd, financiële zelfredzaamheid, maar ook zorg en welzijn.

Uitdagende leefgebieden voor kwetsbare jongeren

Het volgen van onderwijs en het behalen van een diploma, vormt een bepalende factor in de latere mogelijkheden tot participatie in de samenleving. Daarnaast zijn de vaardigheden die jongeren op school ontwikkelen, zoals het opdoen van kennis en het ontwikkelen van sociale vaardigheden, autonomie en zelfredzaamheid, zeer belangrijk voor een gezonde en zinvolle invulling van hun leven. Het onderwijs, de gemeenten en werkgevers spelen een belangrijke rol bij het bevorderen van de arbeidspositie van jongeren. Voor een soepele overgang van school naar werk, is samenwerking tussen deze spelers van groot belang. Het hebben van werk stimuleert namelijk de autonomie, biedt mogelijkheden voor zingeving en opent het ontplooiingsperspectief van jongeren. Een zinvolle daginvulling hangt echter niet alleen af van werk. Het is belangrijk dat jongeren los van hun thuissituatie, opleidingsniveau of economische status de mogelijkheid hebben om hun vrije tijd te besteden aan activiteiten waarin zij op empirische wijze kunnen ontdekken wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. Om jongeren optimaal gebruik te laten maken van hun talenten, op een gezonde manier de grenzen te laten opzoeken en te ondersteunen in hun ontwikkeling, hebben zij de steun en support van hun netwerk nodig. Dit kunnen bijvoorbeeld vrienden, ouders of docenten zijn, maar ook de verschillende voorzieningen in de pedagogische basis waar jongeren in hun vrije tijd gebruik van maken, zoals (sport-)verenigingen en jongerenwerkers.

Sommige jongeren voelen zich genoodzaakt om te stoppen met hun opleiding om te gaan werken omdat ze inkomen nodig hebben om de huur te betalen. Daarnaast missen zij vaak nog de vaardigheden om hun financiën te beheersen en worden toeslagen meestal niet uitbetaald op het moment dat de huur wordt afgeschreven, waardoor ze in de financiële problemen raken. Het ontstaan van schulden ligt hierbij op de loer. Kwetsbare jongeren hebben verder een groter risico om structurele problemen te ontwikkelen op het gebied van psychosociaal functioneren en afhankelijk te worden van formele zorg en dienstverlening. Wanneer geen sprake is van een ondersteunend netwerk, wordt de kwetsbaarheid van deze groep alleen maar groter. Jongeren met jeugdhulp- en verblijf, die 18 jaar worden, vallen te vaak tussen wal en schip, doordat er geen aansluitende en passende ondersteuning geboden wordt in combinatie met huisvesting.

Rol gemeenten bij ondersteuning van kwetsbare jongeren

Gemeenten hebben een belangrijke taak in de hulp en ondersteuning van kwetsbare jongeren. In de praktijk blijkt het namelijk lastig te zijn om passende hulp te bieden aan deze groep. Een groot deel van de hulpbehoevende jongeren onttrekt zich aan de hulp van gemeenten (en andere instanties), aangezien jongeren niet altijd in staat zijn hun eigen problematiek te evalueren en aan te pakken. Dit kan zorgen voor ontkenning of een onderschatting van de situatie en het niet vragen om hulp wanneer het nodig is. Dit kan zorgen voor een versteviging van de (multi)problematiek waar zij in het heden in verkeren en een meer intensieve en ingewikkelde hulpvraag in de toekomst. Relatief veel jongeren hebben problemen op verschillende leefgebieden – ook wel multiproblematiek genoemd –  en hebben hierdoor vaak te maken met verschillende instanties en wettelijke kaders. Dit vraagt om een brede, integrale aanpak dwars door alle wettelijke kaders heen en ruimte voor professionals om door middel van samenwerking en maatwerk, jongeren te ondersteunen richting een gezond en zelfstandig leven.