Jongeren tussen 16 en 27 jaar doorlopen een belangrijke transitie naar volwassenheid, waarbij zij staan voor een aantal nieuwe taken, kansen, uitdagingen en moeilijkheden in het leven. Voor sommige jongeren verloopt die ontwikkeling naar zelfstandigheid niet vanzelfsprekend. Jongeren kunnen op allerlei gebieden moeilijkheden ervaren die vragen om extra hulp of ondersteuning.
Verschillende gebieden waarop kwetsbare jongeren moeilijkheden ervaren
De overgang naar volwassenheid speelt op de volgende domeinen voor kwetsbare jongeren: onderwijs, de overgang van school naar werk, werk, vrije tijd, financiële problemen en zorg en welzijn. Het volgen van onderwijs en het behalen van een diploma is de basis voor participatie in de samenleving. Daarnaast zijn de vaardigheden die jongeren op school ontwikkelen, zoals het opdoen van kennis en het ontwikkelen van autonomie, zelfredzaamheid en werknemersvaardigheden belangrijk voor een gelukkige en zinvolle invulling van hun leven. Het onderwijs, de gemeenten en ook werkgevers hebben een belangrijke rol bij het bevorderen van de arbeidspositie van jongeren. Voor een soepele overgang van school naar werk is samenwerking tussen deze spelers van groot belang. Jongeren zijn sociaal sterker en economisch zelfstandiger wanneer zij werk hebben. Inkomen is nodig om zelfstandig te worden, voor onderdak en om een toekomst op te bouwen. Daarnaast zorgt het hebben van werk voor een nuttige dagelijkse invulling, persoonlijke ontwikkeling en participatie in de maatschappij. Het is belangrijk dat jongeren los van hun thuissituatie, opleidingsniveau of economische status de mogelijkheid hebben om hun vrije tijd te besteden aan activiteiten waarin zij kunnen leren door te ervaren, zichzelf kunnen zijn en kunnen ontdekken wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. Om jongeren optimaal gebruik te laten maken van hun talenten, op een gezonde manier de grenzen te laten opzoeken en te ondersteunen in hun ontwikkeling, hebben zij de steun en support van hun netwerk nodig. Dit kunnen bijvoorbeeld vrienden, ouders of docenten zijn, maar ook de verschillende voorzieningen in de pedagogische basis waar jongeren in hun vrije tijd gebruik van maken, zoals (sport-)verenigingen en jongerenwerkers. Sommige jongeren voelen zich genoodzaakt om te stoppen met hun opleiding om te gaan werken omdat ze inkomen nodig hebben om de huur te betalen. Daarnaast missen zij vaak nog de vaardigheden om hun financiën te beheersen en worden toeslagen meestal niet uitbetaald op het moment dat de huur wordt afgeschreven waardoor ze in de financiële problemen raken. Het ontstaan van schulden ligt hierbij op de loer. Kwetsbare jongeren hebben verder een groter risico structurele problemen te ontwikkelen op het gebied van psychosociaal functioneren en afhankelijk te worden van formele zorg en dienstverlening. Ze hebben vaak geen ondersteunend netwerk, terwijl dat in deze fase zo hard nodig is. Jongeren met jeugdhulp en verblijf die 18 jaar worden vallen te vaak tussen wal en schip doordat geen aansluitende en passende ondersteuning geboden kan worden in combinatie met huisvesting.
Taak en verantwoordelijkheid gemeenten bij kwetsbare jongeren
Gemeenten hebben een belangrijke taak om kwetsbare jongeren te helpen en te ondersteunen. In de praktijk blijkt het lastig te zijn om passende hulp te bieden aan deze groep. Relatief veel jongeren hebben namelijk problemen op verschillende leefgebieden en hebben dus te maken met verschillende instanties en wettelijke kaders. Dit vraagt om een brede aanpak dwars door alle wettelijke kaders heen en ruimte voor professionals om jongeren te ondersteunen richting zelfstandigheid. Een groot deel van de hulpbehoevende jongeren onttrekt zich daarnaast aan de hulp van gemeenten (en andere instanties). Veel jongeren hebben namelijk geen goed beeld van hun problemen. Zij ontkennen of onderschatten hun problemen en doen daarom geen beroep op hulp. Het resultaat is dat jongeren op latere leeftijd met een vrachtlading aan problemen aankloppen voor hulp.
