De Rijksoverheid omschrijft mantelzorg als “onbetaalde en vaak langdurige zorg voor zieke familieleden of vrienden”. Deze zorg betreft vaak verzorging of ondersteuning bij dagelijkse activiteiten en is onmisbaar voor de mensen die het nodig hebben. Door de dubbele vergrijzing van zowel burgers als zorgprofessionals, maar ook de aanhoudende personeelstekorten in de zorg, wonen zorgbehoevenden steeds langer thuis. Mantelzorgers krijgen een steeds belangrijkere rol in de opvang van deze zorg. Nederland telt momenteel 5 miljoen mantelzorgers, ofwel 1 op de 3 inwoners vervult (ook) deze rol. De verwachting bestaat dat mantelzorg steeds meer gecombineerd gaat worden met andere zaken, zoals werk, school of maatschappelijke taken.

De totale maatschappelijke kosten van mantelzorg zijn aanzienlijk, voornamelijk door de inzet van privé-middelen door mantelzorgers. Volgens onderzoek van het SCP voelt 9% van de mantelzorgers in Nederland zich overbelast. Een deel hiervan staat er ook nog eens alleen voor. Ook worden mantelzorgers vaak overvallen met wetten en regelingen en bestaat er onduidelijkheid over waar zij terecht kunnen voor de nodige informatie. Dit zorgt voor vertraging van het ondersteuningsproces.

Om de overbelasting van mantelzorgers aan te pakken, hebben gemeenten de taak hen te ondersteunen middels tijdelijke overname door vrijwilligers of beroepskrachten. In het laatste geval, dat doelt op samenwerking tussen formele en informele zorg, spreken we van de zogenaamde respijtzorg. Via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) kunnen gemeenten ook overbelaste mantelzorgers voorzien van informatie, advies, emotionele en praktische hulp. De ondersteunende functie van gemeenten in de groeiende vraag naar mantelzorg, is cruciaal.

De Mantelzorgagenda

Samen met gemeenten en organisaties heeft de overheid een ‘mantelzorgagenda’ opgesteld, waarin verschillende acties ter ondersteuning van mantelzorgers staan. Hieronder valt bijvoorbeeld de combinatie van werk met mantelzorg en de vereenvoudiging van samenwonen met iemand die mantelzorg nodig heeft. Bekijk hier de Mantelzorgagenda 2023-2026.