Rapport Toegang voor jeugd met een levenslange en levensbrede hulpvraag

Hierbij ontvangt u, zoals aangekondigd in het Wetgevingsoverleg Jeugd van 23
november jongstleden en toegezegd in de brief aan de Tweede Kamer van 18
februari 2020, het rapport ‘Toegang voor jeugd met een levenslange en
levensbrede hulpvraag: Routes naar een integrale afweging’, opgesteld door
KPMG.(1)

Aanleiding voor dit rapport vormen het onderzoek ‘levenslange en levensbrede
zorg- en ondersteuningsvragen van jeugdigen en jongvolwassen’ van
onderzoeksbureau Significant en het onderzoek ‘Basisfuncties voor lokale teams in
kaart de route en componenten onder de loep’ van KPMG. De doelgroep van het
rapport dat ik u stuur wordt ook wel “Triple L” genoemd: levensbreed, levensloop,
levenslang. Het kan gaan om kinderen met bijvoorbeeld een (licht) verstandelijke
beperking, een lichamelijke beperking, zintuigelijke beperking, of een
meervoudige beperking, kinderen met autisme-spectrum-stoornis, of met een
chronische (progressieve) ziekte die dagelijks extra ondersteuning en/of zorg
vraagt.

Het rapport is tot stand gekomen met betrokkenheid van een
begeleidingscommissie, bestaande uit verschillende partijen zoals cliënt- en
beroepsorganisaties, aanbieders, VNG, OZJ en het NJI. Zij delen het inzicht dat de
zorg en ondersteuning voor de Triple L-doelgroep verbeterd moet worden.
Tegelijkertijd zijn er verschillende inzichten over wat helpend is voor deze
doelgroep en wat daarvoor nodig is. Sommigen staan een meer inclusieve aanpak
voor, omdat zij vinden dat zowel de knelpunten als de oplossingsrichtingen niet
exclusief voor deze doelgroep zijn. Daarnaast vraagt de afbakening van de
doelgroep nader onderzoek. Ondanks deze inzichten kan ik melden dat alle
partijen zich bereid hebben verklaard een actieve rol te willen spelen in het
vervolgtraject en er zo daadwerkelijk met elkaar voor te zorgen dat de bestaande
knelpunten voor de beschreven Triple L-doelgroep verbeteren. Ik kijk uit naar
deze mooie samenwerking.

Het rapport ‘Toegang voor jeugd met een levenslange en levensbrede hulpvraag:
Routes naar een integrale afweging’
Sommige inwoners hebben te maken met aandoeningen, disposities of
gebeurtenissen die levenslang en levensbreed (verregaand) van invloed zijn op
hun levensloop (Triple L). Vanwege de effecten van aandoeningen of
gebeurtenissen, zeker als er meerdere problematieken bij een persoon of in een
gezin spelen, zien sommige gezinnen zich genoodzaakt hun leven lang structureel
of herhaaldelijk beroep te doen op zorg en ondersteuning.

Sinds 2015 vallen de kinderen die dit betreft tot hun 18e levensjaar onder de
Jeugdwet, tenzij het gaat om medische zorg (Zorgverzekeringswet, Zvw) en 24
uurs zorg en toezicht (Wet Langdurige Zorg, Wlz). Na het 18e levensjaar heeft de
doelgroep ook (of alsnog) te maken met de Wet maatschappelijke ondersteuning
(Wmo), Zvw en Wlz. Op het grensvlak van die wetten zijn schrijnende kwesties
ontstaan, zo blijkt uit het genoemde onderzoek van Significant en uit ervaringen
bekend bij cliëntenorganisaties. Verder is voor deze groep die kampt met
langdurige chronische problematiek een (al te gemakkelijk) beroep op eigen
kracht vaak niet passend. Daarnaast schept het afgeven van korte indicaties
onnodig onrust voor de problematiek die niet overgaat. Ten slotte kan er
onvoldoende oog zijn voor de ondersteuningsvraag van het gezin/ systeem als
geheel.

Om de knelpunten te kunnen wegnemen en de toegang voor de doelgroep te
verbeteren, is in het rapport een aantal leidende principes opgenomen. Ze geven
de inhoudelijke waarden weer die passen bij het goed inrichten van het
toegangsproces voor gezinnen met levenslange en levensbrede zorg- of
hulpvragen. Het is goed om te vermelden dat deze principes en de uiteindelijk uit
de casuïstiek geleerde lessen ook relevant zijn voor anderen, oftewel de bredere
verbetering van de toegang. Ze worden nu geëxpliciteerd voor de Triple Ldoelgroep om een beweging naar verbetering op gang te brengen die ook voor
andere doelgroepen van belang is.

De leidende principes zijn:

• Deels randvoorwaardelijk: principes relevant voor beleid en uitvoering daarvan.

1. De onderscheidende factoren van de doelgroep zijn breed bekend.
2. ‘Eigen kracht’ inzetten vraagt om maatwerk.
3. Professionals krijgen en nemen voldoende ruimte om te doen wat nodig is.

• Deels inhoudelijk: principes relevant voor de (h)erkenning van de doelgroep.

4. De problematiek gaat niet over.
5. De problematiek treft niet alleen een individu maar ook het
systeem/gezin.
6. Een preventieve blik en levensloopplanning is nodig.

In het rapport worden een drietal routes voorgesteld, die kunnen helpen de
leidende principes in de praktijk te brengen. Deze routes hebben betrekking op
het ondersteuningsaanbod, analyse van knelpunten door middel van een zelfscan
en aansluiting op het lopende traject m.b.t. de borging van de basisfuncties voor
lokale teams. Hierbij is een belangrijk uitgangspunt dat wordt aangesloten op wat
er al is.
De routes geven richting aan wat helpend kan zijn om knelpunten weg te nemen.

Vervolgtraject
2021 wordt verder benut om het advies te implementeren. De focus ligt vooral op
casusgericht onderzoek, aangedragen door de cliëntorganisaties, professionals of
gemeenten. Vanuit het perspectief van de gemeenten, professionals en
ervaringsdeskundige ouders of jongeren wordt gezamenlijk geleerd door te kijken
wat de vraag is, waar tegenaan wordt gelopen en welke (maatwerk)oplossing
mogelijk en/of nodig zijn. De Zorg en ondersteuning Evaluatie Tool (ZET) is een
geschikt instrument om hierbij als zelfscaninstrument in te zetten. Zo wordt er
lokaal en actiegericht geleerd. De rode draden die uit deze casuïstiek komen
worden vervolgens breed gedeeld (landelijk en lokaal).

Verder zullen we ons samen met de VNG en het jeugdveld inspannen om de
knelpunten te reduceren en ervoor te zorgen dat de doelgroep zich maximaal en
naar vermogen kan ontwikkelen. Er zal worden gekeken wat er nodig is en bij
welke initiatieven kan worden aangesloten, bijvoorbeeld het verbetertraject
toegang sociaal domein, maar ook verbetering van de verbinding tussen onderwijs
en zorg.(2)

De komende tijd gaan we met de inhoud van het rapport aan de slag en
onderzoeken we hoe we de doelgroep verder helder in kaart kunnen brengen. De
doelgroep is breed en het verschilt per persoon met een bepaalde hulpvraag welke
zorg en ondersteuning nodig is. Dit vraagt om een goede afweging en om
maatwerk. In dit rapport ligt de focus op gezinnen, waarvan de kinderen een
levenslange en levensbrede zorg of hulpvraag hebben. Parallel aan dit traject zal
een monitoring worden gestart waarmee we onderzoeken hoe we de doelgroep
beter kunnen afbakenen en het volume beter in beeld kunnen krijgen. Deze
informatie kan van waarde zijn bij het vinden van oplossingen voor de knelpunten
waar deze groep ten aanloopt. De resultaten hiervan worden in het najaar 2021
verwacht.

Het is van belang om nu in actie te komen. We staan aan het begin van een
beweging, waarvan de routes en het eindpunt gedurende de uitwerking nog
kunnen veranderen.

Ik zal uw Kamer bij de volgende voortgangsrapportage Zorg voor de Jeugd nader
informeren over de voortgang.

Hoogachtend,

de staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,

Paul Blokhuis

(1) Kamerstukken II, 2019-2020, 31 839, 718. Kenmerk 1822038-217920-J

(2) Kamerstukken II, 2020-2021, 31497/31839, 372.

Bekijk hier het rapport Toegang voor jeugd met een levenslange en levensbrede hulpvraag