Succesvol hervormen in de jeugdhulp, hoe doe je dat? In deze reeks neem ik je mee in de zeven eigenschappen die Steven Covey centraal stelt. De een-na-laatste sleutel alweer. Als we de voorgaande sleutels goed inzetten is deze sleutel de kroon op onze inspanningen.
Sleutel 6: “Synergie 1+1=3”
Synergie is de meerwaarde van het geheel ten opzichte van de afzonderlijke delen. Het is de relatie die de onderdelen verbindt. Deze relatie is misschien wel het meest krachtigste deel. Synergie is iets dat kan ontstaan als je durft los te laten en durft te vertrouwen op het proces. Je hebt je einddoel wel voor ogen, maar je hebt de route nog niet uitgestippeld, je laat het ontstaan. Dat vraagt moed, het loslaten van de route kan je het gevoel geven niet in control te zijn. Steven Covey geeft dan ook aan dat je deze eigenschap alleen kan toepassen wanneer je de voorgaande eigenschappen onder de knie hebt.
Essentie van synergie
Synergie geeft het wow effect, het leidt tot een hogere energie in de samenwerking en leidt tot nieuwe ideeën en oplossingen. Het kan ontstaan wanneer we de ruimte geven aan ieders input, als we in staat zijn om de onderlinge verschillen op waarde te schatten.
De wereld is niet zoals mensen deze zien, maar zoals mensen zijn. Ik kijk naar de wereld vanuit mijn eigen referentie, dat doe jij ook. Wat ik zie is misschien niet (precies) wat jij ziet, we kleuren het in vanuit onze eigen beleving. De gedachte dat we objectief zijn, is dan ook een illusie. Wel leidt dit vaak tot discussie of onenigheid. ‘Hoezo zie jij het anders? Dit zijn toch de feitelijke gegevens’.
In het contact met de inwoner zullen we ons ook moeten openstellen voor hun verhaal en hen echt willen begrijpen. Dit geeft de ruimte aan de slag te gaan met gezinnen en daadwerkelijk verandering te bewerkstelligen.
De ‘klik’
Synergie kan ontstaan wanneer het onderlinge vertrouwen hoog is en de wil om samen te werken is dat ook. Misschien is dit wel de zogenaamde ‘klik’. Er ontstaat dan ruimte voor ieders input en talent. Alleen dan kunnen er ‘win-win’ situaties ontstaan. Het is dus zaak om te werken aan vertrouwen (in jezelf) en samenwerking, denk hierbij aan de emotionele bankrekening.
Deze klik is van doorslaggevend belang, we moeten hiermee dan ook rekening houden bij de aanvang van een contact. Als hulpverleners/sociaal werkers bieden we niet een product aan, we bieden onszelf aan.
Remmende en stuwende krachten
Bij verandering heb je altijd te maken met stuwende en remmende factoren. We hebben de neiging om vooral aandacht te geven aan de stuwende factoren. De uitspraak ‘wat je aandacht geeft dat groeit’ is hierbij voor mij heel belangrijk. Echter heb ik, door het lezen over deze eigenschap, geleerd dat alleen aandacht geven aan de stuwende factoren niet voldoende is. We zullen dus ook aandacht moeten geven aan de remmende factoren. Hierbij helpen de eigenschappen ‘denken in win-win’ en ‘eerst begrijpen… dan begrepen worden’. Het denken in win-win motiveert en eerst begrijpen, maakt dat de ander begrip ervaart. Door dit te doen, betrek je de ander bij het bedenken van de oplossing. Het gevoel begrepen te worden veranderd de relatie en hierdoor de communicatie. Er ontstaat dan ook juist meer ruimte voor de stuwende krachten. Synergie is de kroon op de eerste vijf eigenschappen.
In de praktijk
Dit betekent dat we in de praktijk ons nog wat kwetsbaarder mogen opstellen. We zullen de inwoner, de jeugdige of het gezin, echt als samenwerkingspartner moeten zien. Hierbij zullen we als team oog moeten hebben voor de ‘klik’ die men wel of niet ervaart. Een van de doelen van de Hervormingsagenda is passende hulp aanbieden. De hulp is pas passend wanneer het gezin dit zo ervaart – niet wanneer wij met elkaar bedacht hebben dat een bepaald product nodig is. Het product komt in de hulpverlening altijd in de vorm van een poppetje. Het is voor zowel het gezin als de hulpverlening niet eerlijk om voorbij te gaan aan dit subjectieve gevoel. Uit mijn eigen ervaring weet ik hoe frustrerend het is als de inzet niet tot iets leidt, enkel en alleen omdat jouw gezicht het gezin niet aanstaat. Ik vond het heel pijnlijk en oneerlijk dat ik op de eerste vijf minuten beoordeeld was, maar dit is wel hoe het (soms) werkt. De maanden erna was ik keihard aan het werk, terwijl ik niets goed kon doen. Gevolg was dat er alleen maar verliezers waren.
Durf dit ook als team met elkaar te bespreken. Sta met elkaar open om te wisselen van hulpverlener. Uiteraard is zorgvuldigheid en enige kritische blik hier wel van belang. Als er zaken zijn waar je wel invloed op hebt, gebruik je invloed dan ook.
Dit voorbeeld illustreert dat we synergie niet kunnen bereiken als we niet aan de eerdere sleutels hebben voldaan!
Mocht je naar aanleiding van dit artikel vragen hebben, neem gerust contact met mij op, ik denk graag met je mee!
