De Autoriteit Consument & Markt (ACM) vindt het belangrijk dat netbeheerders bij de toegang tot het elektriciteitsnet voorrang geven aan projecten die helpen om filevorming op het net op te lossen. Daarnaast moeten projecten die bijdragen aan belangrijke maatschappelijke doelen zoals veiligheid, gezondheidszorg, woningbouw, onderwijs en duurzaamheid ook voorrang kunnen krijgen. Om deze maatschappelijke prioritering door netbeheerders mogelijk te maken heeft de ACM na overleg met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Netbeheer Nederland (NBNL) een prioriteringskader opgesteld. De ACM heeft dit prioriteringskader ter consultatie op de website gepubliceerd en nodigt alle betrokken partijen uit hierop te reageren.
Het maatschappelijk prioriteren door netbeheerders moet er voor zorgen dat de schaarse transportcapaciteit zo goed mogelijk wordt verdeeld in de tijd die netbeheerders nodig hebben om de netten te verzwaren. Het prioriteringskader ontslaat netbeheerders dus niet van de plicht hun netten te verzwaren en te zorgen dat álle partijen die toegang willen tot het net die toegang ook zo snel mogelijk krijgen. De ACM ziet hier op toe.
De huidige praktijk is dat netbeheerders projecten altijd op volgorde van aanmelding toegang geven tot het net (first come, first served). Dit principe werkt goed als er voldoende transportcapaciteit beschikbaar is en alle projecten toegang kunnen krijgen. De vraag naar transportcapaciteit is de laatste tijd zeer snel gegroeid en netbeheerders slagen er vanwege vergunningprocedures en personeelstekorten niet in het elektriciteitsnet snel genoeg te verzwaren. Daarom is er in veel gebieden een tekort aan transportcapaciteit en staan projecten lang in de wachtrij totdat zij toegang krijgen tot het net. De ACM vindt het belangrijk dat in zulke gebieden de schaarse transportcapaciteit op een maatschappelijk wenselijke manier wordt verdeeld. De ACM geeft netbeheerders daarom de mogelijkheid om voorrang te geven aan projecten die bijdragen aan belangrijke maatschappelijke doelen. Het gaat dan om partijen die congestie helpen verminderen (waardoor er weer meer ruimte is voor andere projecten) en om projecten met een maatschappelijk doel zoals veiligheidsdiensten, ziekenhuizen, woningbouw, onderwijs en duurzaamheid. Ook bedrijven die grootschalig en bovenwettelijk bijdragen aan klimaatdoelstellingen en hierover bindende (maatwerk)afspraken hebben gemaakt met de overheid kunnen voorrang krijgen. Het mogelijk maken van maatschappelijk prioriteren is ook een sterke wens van partijen die het Landelijke Actieprogramma Netcongestie hebben opgesteld.
De manier waarop netbeheerders voorrang kunnen geven staat uitgewerkt in het ontwerp codewijzigingsbesluit prioriteringsruimte bij transportverzoeken en het bijbehorende prioriteringskader. Uitgangspunt is dat netbeheerders op basis van objectieve en transparante criteria voorrang geven en zich houden aan het in Europese regelgeving vastgelegde non-discriminatie beginsel. Het is daarbij ook belangrijk dat die partij die om voorrang vraagt kan aantonen dat hij daadwerkelijk transportcapaciteit nodig heeft voor de goede uitvoering van zijn publieke of maatschappelijke functie
De ACM vindt het belangrijk dat het prioriteringskader dat in het definitieve codewijzigingsbesluit wordt opgenomen breed gedragen is. De ACM heeft daarom een aantal consultatievragen opgesteld die zij bij dit ontwerpbesluit publiceert. In de consultatie vraagt de ACM op een aantal onderwerpen specifieke aandacht en reacties van partijen. De consultatie loopt tot en met 5 oktober 2023. Na afloop van de zienswijze termijn zal de ACM de zienswijzen verwerken en een definitief besluit publiceren.
Het ontwerp codewijzigingsbesluit biedt netbeheerders geen juridische basis om capaciteit te reserveren voor toekomstige transportverzoeken van partijen die grote algemene belangen dienen. De ACM begrijpt van (decentrale) overheden dat de wens bestaat om dit mogelijk te maken. Daarom is in overleg de VNG, IPO, EZK en NBNL afgesproken om de wenselijkheid en haalbaarheid van het reserveren van transportcapaciteit nader te onderzoeken. De ACM vindt het belangrijk dat alle relevante organisaties/stakeholders bij deze gesprekken worden betrokken.
