Verslavingen aan drugs, alcohol en gamen? Die zijn doorgaans bekend bij een breed publiek. De medicijnverslaving is wat dat betreft iets achtergesteld. Dat is vreemd, want naar schatting kampen ongeveer een half miljoen Nederlanders met een verslaving aan medicijnen. Medicijnverslaving komt in de meeste gevallen voort uit overmatig gebruik van pijnstillers en kalmerende middelen zoals slaappillen en antidepressiva.
Medicijnverslaving is een verslaving met relatief weinig naamsbekendheid. Desondanks vormt deze verslaving wel degelijk een serieus gevaar voor de volksgezondheid. Ter illustratie: onder de invloed van kalmerende middelen vallen jaarlijks gemiddeld 200 (!) verkeersdoden en 20.000 (!!) gewonden. Een zorgwekkend aantal, zeker als je het vergelijkt met alcohol gebruik, wat in 2018 29 dodelijke verkeersslachtoffers en 2731 verkeersincidenten betrof.
Het aantal mensen dat gebruik maakt van medicatie neemt toe. In 2008 gebruikte rond de 230.000 Nederlanders verslavende medicatie, in 2018 stond deze teller al op 730.000. De oorzaak achter de toenemende aantallen zit mogelijk in het gegeven dat patiënten steeds vaker naar huis worden gestuurd met pijnstillers op zak. En om nou te zeggen dat ze patiënten écht helpen – nou, nee. Dergelijke medicijnen verdoezelen een symptoom, maar pakken de oorzaak (meestal) niet aan.
Waarom worden deze middelen dan toch in grote getalen voorgeschreven door dokteren en artsen? Dat heeft te maken met het traject dat de patiënt in kwestie dient af te leggen. Pijnstillers, slaapmiddelen of kalmeringstabletten hebben daarin een ondersteunende functie. Een goede nachtrust bevordert bijvoorbeeld het herstel proces. Een vakbekwame huisarts hoort daarom ook altijd het devies te geven: gebruik deze middelen, maar wel met mate.
Patiënten hebben doorgaans moeite met gereduceerd medicijngebruik. Aangemoedigd door de zorgwekkende cijfers, zijn veel huisartsen daarom al een stuk voorzichtiger in het voorschrijven van pijnstillers. De arts maakt hierbij de afweging tussen acute pijnbestrijding en een toekomstige kans op een afhankelijkheid van het middel, een inschatting die een arts met zijn/haar expertise uitstekend kan maken.
Zorgwekkender zijn daarom de middelen die zonder recept verkrijgbaar zijn. Pijnstillers als ibuprofen en paracetamol, maar ook slaapmiddelen als melatonine brengen een hoog verslavingsrisico met zich mee en zijn onbeperkt verkrijgbaar in vrijwel iedere drogist. De vraag is dan ook of het verantwoord is deze middelen zonder deskundig advies tot ieders beschikking te laten staan.
Een medicijnverslaving is één van de moeilijkste verslavingen om vanaf te komen. Slaap- en kalmeringstabletten onderdrukken op korte termijn problemen, waardoor het op de lange termijn steeds moeilijker wordt om ermee te stoppen. Doseringen worden verhoogd en chronische problemen liggen in het verschiet. Overmatig gebruik van paracetamol kan bijvoorbeeld leiden tot ‘medicijnafhankelijke hoofdpijn’, waarbij hoofdpijn ontstaat indien geen paracetamol wordt gebruikt. Eveneens lijkt het gebruik van te veel spierverslappende medicatie (slaap- en kalmeringsmiddelen) in verband te staan met hartritmestoornissen.
Nederlandse drogisterijen melden een forse toename in de verkoop van paracetamol en ibuprofen sinds de start van de coronapandemie. In veel drogisterijen, zoals Kruidvat en Etos, is zelfs een maximum aan het aantal doosjes per klant ingesteld. Deze toename wordt volgens de experts met name veroorzaakt door hamstergedrag: men is bang zonder pijnbestrijding te komen zitten in geval van besmetting.
Toch moet het risico op sluimerende verslavingen juist in deze tijden nauwlettend in de gaten gehouden worden, aldus de verslavingsdeskundigen. Eenzaamheid, stress en slapeloosheid lokken het gebruik van verdovende middelen zoals alcohol en medicatie uit. Middelen waarbij een verslaving al snel op de loer ligt.
Anders dan bij andere verslavingen is overmatig medicijngebruik relatief goed te behandelen. Behandeling verloopt meestal via online consulten, zodat de adviezen van de behandelaar direct in je dagelijks leven kunnen worden toegepast. We noemen dit een ambulante behandeling, een bewezen effectieve werkwijze die zich focust op het volledig herstel van een patiënt in eigen leefomgeving.
Voor meer informatie over de symptomen en (online)behandelingen van medicijnverslaving kun je terecht bij Trubendorffer .
