Binnen gemeentes wordt veel tijd en aandacht besteed aan burgerparticipatie met als doel de inwoner tevreden te stellen of te krijgen. Er worden schriftelijke en verbale enquêtes afgenomen onder jeugdigen en hun ouder(s) om meer zicht te krijgen op verbeterprocessen, wensen, tekorten en op wat er anders moet.
Binnen het sociaal domein zijn landelijke financiële tekorten enorm opgelopen. Volgens de VNG zijn de netto lasten van gemeenten binnen het sociaal domein in 2021 zelfs met €484 miljoen gestegen. Dat blijkt uit het onderzoek ‘De financiële staat van het sociaal domein van gemeenten in 2021’, uitgevoerd door BDO (Onderzoek toont aan: Uitgaven sociaal domein opnieuw gestegen | VNG, Z.D.). (1)
Burgerparticipatie gaat uit van het betrekken van en de betrokkenheid van burgers bij overheidsbeleid. Maar ook om het nemen van initiatieven, het inspelen op ideeën en denkkracht van inwoners door burgerinitiatieven lokaal te ontwikkelen. Burgerparticipatie laat kinderen, jongeren en hun ouders zien dat ze ertoe doen, dat ze erbij horen en dat ze een waardevolle plek hebben in de maatschappij. Het geeft ze de kans om mee te doen.
Uit onderzoek blijkt dat gemeentes worstelen met hoe ze de kaders en afspraken ten aanzien van participatie en draagvlakbepaling vormgeven (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2020). (2) Goede kaders en spelregels zijn hierbij belangrijk, maar ontbreken. Termen zoals ‘werken volgens de menselijke maat’ zijn moeilijk te objectiveren en te kaderen.
Helaas blijkt participatie in de praktijk vaak tot frustratie en onduidelijkheid te leiden (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2020). (3) Bij inwoners: deze zien hun inbreng niet toegekend worden en zich daardoor niet gehoord voelen omdat de enquêtes die ze invullen, te veelbelovend lijken. Bij bestuurders: deze zien dat het participatietraject niet goed paste bij wat ze voor ogen hebben en of wat realistisch is. Bij beleidsmedewerkers: hebben door onduidelijke informatie vooraf andere verwachtingen van het proces en wat er vervolgens gedaan zou worden. Bij uitvoerend medewerkers: het is moeilijk te bepalen wanneer iets volstaat aan de verwachtingen van de inwoners. Er zijn verwachtingen opgehaald die vaak subjectief en onrealistisch zijn en de professionele visie van de medewerker raakt ondergeschikt.
Heel vaak ontstaat deze frustratie doordat vooraf onvoldoende is nagedacht over het ‘waarom’ van het participatietraject en hoe realistisch het is om alleen te koersen op wensgerichte aanpak.
De cijfers laten zien dat alleen focussen op burgerparticipatie geen oplossing kan zijn.
Burgerparticipatie legt vooral wensen en tekorten binnen een gemeente en de sector bloot, maar is niet zaligmakend en kan niet gezien worden als de enige input die telt. Inwoners kijken immers alleen vanuit hun eigen perspectief naar wensen en behoeftes. In de meeste gemeentes zijn er binnen de gemeentelijke toegang jeugdzorg veel afhankelijke variabelen (denk aan lengte wachtlijst bij zorgaanbieders, torenhoge kosten en te weinig personeel) die van invloed zijn op de invoering en de kwaliteit van zorg (Lange wachtlijsten, torenhoge kosten: zo liep de jeugdzorg compleet vast, 2023). (4). Het is als gemeente belangrijk om vanuit een realistische en objectieve visie naar de mogelijkheden en jeugdzorg te kijken. Maak als gemeente duidelijk wat onder jeugdzorg valt. Vanuit de gedachte ‘de hobbels in het leven’ die ieder mens en kind meemaken, niet altijd door de gemeente te hoeven worden opgelost.
(1) Bevorderen inwonersparticipatie in kwetsbare wijken of dorpen. (Z.D.). Geraadpleegd op 01-08-2023. https://www.gelderland.nl/subsidies/bevorderen-inwonersparticipatie-in-kwetsbare-wijken-of-dorpen
(2) Burgerparticipatie. (Z.D.). Geraadpleegd op 01-08-2023. Movisie. https://www.movisie.nl/burgerparticipatie.
(3) Lange wachtlijsten, torenhoge kosten: zo liep de jeugdzorg compleet vast. (2023, 25 april). RTL Nieuws. Geraadpleegd op 08-08-2023. https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5380109/wat-er-mis-met-jeugdzorg-7-vragen-en-antwoorden
(4) Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. (2020, 10 januari). Kaders stellen voor inwonerparticipatie. Artikel | Overheid van nu. Geraadpleegd op 01-08-2023. https://www.overheidvannu.nl/actueel/artikelen/2020/01/10/kaders-stellen-voor-inwonerparticipatie
(5) Onderzoek toont aan: Uitgaven sociaal domein opnieuw gestegen | VNG. (Z.D.). VNG. Geraadpleegd op 01-08-2023. https://vng.nl/nieuws/onderzoek-toont-aan-uitgaven-sociaal-domein-opnieuw-gestegen
