De gevolgen van de crisis in de jeugdbeschermingsketen zijn zichtbaar bij calamiteiten en geweldsincidenten in de jeugdbescherming en jeugdhulp. Bij een derde van de calamiteiten, geweldsincidenten en signalen speelt een probleem in de jeugdbeschermingsketen. Dit blijkt uit een analyse van meldingen en signalen uit de eerste helft van 2023. De wacht- en doorstroomlijsten bij de jeugdbescherming zijn niet opgelost. In juni zijn er nog altijd rond de 1.600 kinderen zonder vaste jeugdbeschermer. De staat van de jeugdbescherming en jeugdhulp blijft zeer zorgelijk.
Dat schrijft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in het derde signaal van dit jaar over de jeugdbescherming.
Via calamiteitenmeldingen, signalen van burgers en toezichtactiviteiten ziet de inspectie het effect van de crisis in de jeugdbeschermingsketen. Bij een derde van deze meldingen speelden risico’s die te maken hebben met de voortdurende druk op de jeugdbeschermingsketen en jeugdhulp. Bijvoorbeeld een gebrek aan passende hulp, overplaatsingen van jeugdigen, wisseling van medewerkers en onvoldoende deskundigheid. Dit blijkt uit een analyse van 135 meldingen van calamiteiten of geweldsincidenten door instellingen in de eerste helft van 2023. Uit een analyse van 194 signalen die het Landelijk Meldpunt Zorg (LMZ) ontving van ouders of betrokkenen bij een jeugdige, blijkt dat er veel gaan over problemen in de jeugdbeschermingsketen. Zoals personeelsproblemen of het ontbreken van passende zorg.
De jeugdbeschermingsorganisaties (GI’s) hebben aangegeven te blijven werken met wachtlijst en/of doorstroomlijsten. Dit is onderdeel van hun ‘Handelingsperspectief en veldnorm bij onderbezetting Gecertificeerde Instellingen’. De inspectie verwacht dat de GI’s het effect van de wacht- en doorstroomlijsten beter evalueren. Hierbij moet ook aandacht zijn voor de gevolgen voor kinderen, gezinnen en ketenpartners.
Kinderen met zeer complexe zorgvragen kunnen onvoldoende terecht op een passende plek. Ondanks de inzet van bovenregionale expertisenetwerken (BEN) en regionale expertteams (RET’s). Kinderen met complexe hulpvragen worden van het kastje naar de muur gestuurd, of komen terecht in de JeugdzorgPlus (gesloten jeugdzorg) omdat er geen alternatief is. Dit blijkt uit de bezoeken aan 6 van de 8 BEN van de inspectie.
Het Keurmerkinstituut (KMI) houdt bij het certificeren van de instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering (GI’s) rekening met de omstandigheden waarin ze zitten. Zoals de problemen die er zijn op gebied van personeelstekorten en wachtlijsten. Ook ervaart het KMI politieke en maatschappelijke druk bij het certificeren. Het KMI is niet transparant hoe dit wordt meegewogen. Voor de waarde van het certificaat vindt de inspectie het belangrijk dat deze afwegingen en beoordelingen duidelijk en navolgbaar zijn.
De inspectie publiceert vanaf 2023 Signalen Jeugdbeschermingsketen. In deze publicaties staat wat de inspectie ophaalt bij de organisaties en professionals in de jeugdzorg. In de signalen staat informatie over de problemen die spelen in de jeugdbescherming en de gevolgen voor kinderen en hun ouders die passende bescherming en hulp nodig hebben.
Ondanks de inzet van de jeugdbeschermers, betrokken professionals en het toezicht van de inspectie is de situatie in de jeugdbeschermingsketen onverminderd slecht. De oorzaken van de crisis in de jeugdbeschermingsketen zitten in het stelsel en zijn nog steeds niet opgelost. De inspectie heeft in een signaalbrief (2022) minister Weerwind (Justitie en Veiligheid) en staatssecretaris van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor het stelsel en de tijdige inzet van jeugdhulp voor kinderen met een maatregel.
