Scholen spelen een centrale rol voor het welzijn van kinderen en jongeren. Naast groei op het gebied van leer- of schoolprestaties is er steeds meer aandacht voor het bieden van ondersteuning op sociaal-emotioneel gebied en het aanpakken van eventuele problemen die de ontwikkeling van de kinderen en jongeren kunnen belemmeren. Er zijn verschillende initiatieven en beleidsmaatregelen die gericht zijn op het bevorderen van de sociaal-emotionele ontwikkeling en het welzijn van leerlingen. Denk hierbij aan de Gezonde School-aanpak; een initiatief van het RIVM. Dit initiatief heeft als doel de gezondheid en het welzijn van kinderen op scholen te bevorderen. Daarnaast hebben veel scholen in Nederland ondersteuningsteams en een goed ontwikkelde zorgstructuur om tegemoet te komen aan de verschillende behoeftes van leerlingen op sociaal-emotioneel gebied.
Met het enorme lerarentekort en de toenemende wachtlijst voor jeugdzorg bij gemeenten, wordt de noodzaak van een sterke verbinding tussen scholen en gemeenten steeds urgenter. De kernvraag hierin is: Hoe krijgen kinderen op school ondersteuning op een manier die zowel de scholen als de jeugdhulp ontlast? Eén van de manieren waarop ondersteuning geboden kan worden, is door jeugdhulp op school te organiseren vanuit de wijkteams van de gemeente. Op deze manier kan er samen met de scholen gekeken worden naar de meest passende ondersteuning voor de leerlingen. In dit artikel wordt belicht wat de essentie is van jeugdhulp op school en het belang ervan voor preventie van problemen en de doorverwijzing naar specialistische zorg.
Jeugdhulp op school omvat een breed scala aan ondersteunende hulpverlening die gericht is op het welzijn van kinderen en jongeren. Dit varieert van coachingsgesprekken met de kinderen en jongeren tot advies aan de interne begeleiders/mentoren van de scholen en toegang tot specialistische zorg. Het belangrijkste kenmerk van deze aanpak is dat het de ondersteuning integreert in de dagelijkse omgeving van de kinderen en jongeren, waardoor drempels voor toegang worden verlaagd en het stigma rond geestelijke gezondheid en welzijn wordt verminderd. Een ander kenmerk is dat er middelen van het onderwijs gecombineerd kunnen worden met jeugdhulpmiddelen. Een voorbeeld hiervan is dat scholen en jeugdhulpverleners samen trainingen en/of workshops aanbieden aan zowel leerlingen als ouders. Deze trainingen en/of workshops kunnen gericht zijn op stressmanagement, emotionele regulatie of het herkennen van tekenen van geestelijke gezondheidsproblemen.
Eén van de kernaspecten van jeugdhulp op school is preventie. Door vroegtijdig in te grijpen bij tekenen van moeilijkheden kunnen ernstigere problemen (op latere leeftijd) worden voorkomen. Bij de inzet van jeugdhulp op school is het belangrijk dat het niet alleen gericht is op individuele leerlingen, maar ook op het creëren van een ondersteunende schoolomgeving die de veerkracht van álle leerlingen versterkt. De ondersteuning die jeugdhulp op school kan bieden, kan bijvoorbeeld gericht zijn op het bevorderen van sociale vaardigheden en het bieden van training aan leerkrachten en interne begeleiders om vroege tekenen van problemen te herkennen en hierop te reageren. Daarnaast kan in samenwerking met de scholen het gesprek met ouders en professionals gevoerd worden over normaliseren: een thema dat een centrale rol speelt in de hervormingsagenda. Denk hierbij aan het stimuleren van ouders om geestelijke gezondheidsproblemen bespreekbaar te maken en aan het aanbieden van ondersteunende middelen en informatie om hen te helpen hun kinderen te ondersteunen. Doordat ouders hiermee deels in staat zijn om hun kinderen te ondersteunen, is er minder inzet van jeugdhulp nodig.
Naast preventie speelt jeugdhulp op school een cruciale rol bij het identificeren en doorverwijzen van leerlingen naar specialistische jeugdzorg wanneer dit nodig is, omdat niet alle hulpvragen altijd op school opgelost kunnen worden. Wijkteams van de gemeente fungeren dan als verbindingspunten tussen scholen en gespecialiseerde jeugdhulpverleners. Door een nauwe samenwerking met zowel lokale zorginstellingen als scholen kunnen ze de juiste ondersteuning op maat bieden voor elke leerling.
Het opzetten van effectieve jeugdhulp op school vereist een zorgvuldige planning, coördinatie en implementatie. Het is daarbij belangrijk om goed in kaart te brengen wat ieders rol is. Het wijkteam van de gemeente speelt hierbij een centrale rol in het organiseren hiervan.
