De Gedragsbeïnvloedende Maatregel (GBM) is een strafrechtelijke maatregel die bedoeld is voor jongeren die ernstige strafbare feiten hebben gepleegd en intensieve begeleiding nodig hebben om hun gedrag te veranderen. De GBM is bedoeld voor jeugdige veelplegers vanaf 12 tot 23 jaar met gedragsproblemen en ook first offenders die voor het eerst een ernstig delict plegen kunnen voor de maatregel in aanmerking komen. De maatregel richt zich op het verminderen van recidive en het beschermen van de samenleving (heropvoeding). De GBM is geregeld in artikel 77w van het Wetboek van Strafrecht (Sr) en maakt onderdeel uit van het jeugdstrafrecht en het adolescentenstrafrecht.
De GBM wordt vaak toegepast als alternatief voor jeugddetentie en combineert intensieve begeleiding, therapie en toezicht om het gedrag van de jeugdige structureel te veranderen.
De maatregel kan bijvoorbeeld worden toegepast bij jongeren met gedragsproblemen, verslavingsproblematiek of een gebrekkige opvoedingssituatie. De volgende voorwaarden zijn op grond van artikel 77w lid 1 Sr van toepassing:
de ernst van het begane misdrijf of de veelvuldigheid van de begane misdrijven of voorafgegane veroordelingen wegens misdrijf hiertoe aanleiding geven, en
de maatregel in het belang is van een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van de verdachte
De GBM wordt in de volksmond omschreven als een lichte PIJ-maatregel voor minder ernstige delicten met één rapporterende gedragsdeskundige en voor maximaal 12 maanden, in de regel bedoeld voor jeugdige veelplegers of recidivisten met ernstige gedragsproblemen. Er zal in ieder geval een rapport van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) moeten liggen dat niet ouder is dan een jaar. Het te volgen programma moet in een vonnis (eerste aanleg) of arrest (hoger beroep) worden opgenomen en kan uit verschillende modules bestaan.
De gedragsbeïnvloedende maatregel wordt opgelegd voor de duur van minimaal zes maanden en maximaal een jaar (twaalf maanden) met eenmalige verlenging (77wd) van eenzelfde (opgelegde) termijn. Het programma van de gedragsbeïnvloedende maatregel moet in het dictum van de uitspraak worden opgenomen, waardoor bij wijziging de rechter benodigd is. Dat is ook de reden waarom er meestal niet voor een GBM wordt gekozen maar er een voorwaardelijke straf met bijzondere voorwaarden de voorkeur verdient. Enkele modules die aan de orde kunnen komen zijn:
een training en/of behandeling in sociale vaardigheden (goed leren omgaan met andere mensen);
een training en/of behandeling in het omgaan met boosheid en agressie;
een paar keer per week een gesprek met een gezinscoach om met de jongere en de ouders te werken aan het gedrag en aan de relaties in het gezin;
een tijdelijke plaatsing in een pleeggezin waar duidelijke regels gelden en waar de jongere op het gedrag wordt aangesproken;
hulp bij het vinden van een zinvolle dagbesteding;
een training om te leren van drugs of alcohol af te blijven.
Ter ondersteuning van het programma kan de rechter bepalen dat de jongere ’s nachts in detentie zit. Het is ook mogelijk om elektronisch toezicht toe te voegen aan het programma (de enkelband). De rechter kan de inhoud tussentijds wijzigen op grond van artikel 77wb Sr.
Indien de voorwaarden (het programma) van de GBM niet worden nagekomen, wordt er vervangende hechtenis ten uitvoer gelegd. De tenuitvoerlegging van de vervangende jeugddetentie begint onmiddellijk. De verdachte kan echter wel een bezwaarschrift indienen bij de rechter zoals bij omzetting taakstraf naar vervangende hechtenis.
Een advocaat kan van grote waarde zijn in zaken waarin een GBM wordt overwogen. Ten eerste zal de advocaat beoordelen of aan de voorwaarden voor de GBM wordt voldaan, en onderzoeken of er geen alternatieve straffen mogelijk zijn, zoals een taakstraf of voorwaardelijke jeugddetentie. De ervaring leert dat de GBM voor veel procespartijen een lastig onderwerp is en dat het formuleren van modules in de uitspraak tot terughoudendheid noopt. Het kan echter een uitstekend alternatief zijn voor de PIJ-maatregel. De strafrechtadvocaat kan u bijstaan in in de strafzaak maar ook in de procedures over het verloop, de inhoud, want soms kan een wijziging van de GBM gewenst zijn. Tot slot zal de raadsman u eventueel ondersteunen in een bezwaar omzetting vervangende hechtenis.
De Gedragsbeïnvloedende Maatregel (GBM) is een intensieve maatregel die gericht is op het veranderen van het gedrag van jeugdigen die ernstige strafbare feiten hebben gepleegd. Met een combinatie van toezicht, therapie en begeleiding biedt de GBM een kans op gedragsverandering en resocialisatie. Een jeugdstrafrechtadvocaat kan een belangrijke rol spelen bij het verdedigen van de rechten van de jongere, het bewaken van het proces tijdens de GBM en ondersteuning indien de maatregel niet goed verloopt.
