De wrange trilogie van Maasja Ooms over de Nederlandse jeugdzorg vindt een indrukwekkend einde met het laatste deel ‘Jason,’ een documentaire die in diens directe eerlijkheid als een vuistslag aankomt. Het verhaal van Jason Bhugwandass, een jongen uit Amsterdam-Noord met een bijzonder heftig verleden, wordt in de film aangrijpend en genegen geportretteerd. Onbeschaamd wordt een boekje opengedaan over de meervoudige trauma’s uit zijn jeugd, waaronder zijn verblijf in een gesloten jeugdinstelling als een van de trauma’s zelf in plaats van zijn genezing.
‘Jason’ (2021) is een documentaire over een man met een missie. De kijkers volgen het leven van deze tweeëntwintigjarige tijdens zijn geslachtstransitie, zijn alledaagse vriendschappen maar ook zijn zware therapiesessies. Alles gaat hij aan met een lach, die de kijkers ongelovig achterlaat wanneer zij ontdekken hoeveel leed daarachter schuil gaat, waaronder huiselijk geweld, misbruik en een verblijf in een gesloten jeugdinstelling voor vier maanden. Ondanks alles wat Jason heeft tegengezeten slaagt de film er alsnog in om door alle labels te hakken, van ‘probleemjongere’ tot ‘hoofdpijndossier,’ en de mens erachter te tonen. Samen met hem keren we terug naar zijn trauma’s en gaan we met hem mee in het proces van confrontatie en verwerking
Regisseur Maasja Ooms is al bekend van haar eerdere documentaires ‘Alicia’ (2017) over een meisje verstrikt in de Nederlandse jeugdzorg en ‘Rotjochies’ (2019) over ontspoorde probleemjongeren. In ‘Jason’ keert zij voor een laatste keer terug naar deze thematiek door het levensverhaal van Jason getrouw weer te geven. Daarin wordt nuchter verslag uitgebracht over de daadwerkelijke, traumatische ervaring van het kind binnen een gesloten jeugdinstelling, waarin juist de mensen die aangesteld waren om kwetsbare kinderen te helpen hen gewelddadig behandelen. Na het kijken van de documentaire blijft er maar één vraag over omtrent de gesloten jeugdzorg: hoe hebben we dit ooit een kind aan kunnen doen?
De film belichaamt de moeizame transformatie van Jason tot een nieuw mens in lichaam en geest, waarin hij uitgroeit tot een woordvoerder voor kinderen uit de jeugdzorg, die reeds beschadigd waren en daarna daarvoor behandeld werden als misdadigers in opsluiting. Hij is nu ervaringsdeskundige bij ExperiencedExperts (ExpEx), studeert psychologie en gaat de dialoog aan met beleidsmakers, politici en jeugdzorgaanbieders. Zijn doel: de huidige staat van de jeugdzorg veranderen. Dit maakt de film niet enkel de weergave van een helingsproces, maar ook tot een verhaal dat de jeugdzorg beoogt te transformeren tot een instituut dat kinderen weer daadwerkelijk helpt. De wil is er al bij vele zorgprofessionals en organisaties om de gesloten jeugdzorg zo snel mogelijk af te schalen - nu de acties nog waar mensen zoals Jason al zolang op wachten.
De documentaire toont hoe de behandeling van een getraumatiseerd kind uit een huishouden met multiproblematiek radicaal anders kan en zou moeten gebeuren. De mensen die hieruit los weten te komen dragen hun verleden altijd nog met zich mee, maar deze film bewijst dat Jason veel meer is dan het zoveelste slachtoffer van zijn sociale omgeving. Ondanks de enorme kwetsbaarheid die hij blootgeeft op beeld toont hij zich veel sterker dan menig ander door mee te werken aan deze film en zijn eigen leed in te zetten om die hopelijk bij vele anderen te voorkomen.
Benieuwd naar het verhaal van Jason? Bekijk de
