De Toekomstagenda tot en met 2026 biedt een veelbelovend kader voor de gehandicaptenzorg en sluit mooi aan bij de visie voor 2030 van de VGN. Het Landelijk akkoord tussen zorgaanbieders en zorgkantoren benadrukt de noodzaak om de gehandicaptenzorg toekomstbestendiger te maken. In de recente kamerbrief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over de Toekomstagenda voor de gehandicaptenzorg zien we op basis van onze ervaringen in de sector dat op herkenbare en relevante onderwerpen waardevolle acties worden ondernomen. Toch valt ook de veelheid aan initiatieven op. Dat roept de vraag op wat het effect is van het programma op het leven van mensen met een beperking, hun naasten en hun zorgverleners.
Marion van den Hurk, Significant en Patrick Jansen, Bureau HHM
Het is duidelijk dat alle betrokkenen zich inzetten om stappen te zetten om de zorg voor mensen met een beperking te verbeteren en te waarborgen. Tegelijkertijd rijst de vraag hoe al deze initiatieven en beleidsmaatregelen samenkomen om daadwerkelijke veranderingen in de leefwereld van cliënten en zorgverleners te bewerkstellingen. De implementatie van alle veranderingen die nodig zijn voor een toekomstbestendige gehandicaptenzorg vraagt veel van de veranderkracht van zorgaanbieders.
Tegelijkertijd is er door de hoge belasting van zorgverleners vaak weinig rust en ruimte voor veranderingen en daarmee beperkte veranderkracht op de werkvloer. Het is cruciaal dat de veranderkracht niet overvraagd wordt en dat de complexiteit van de verschillende maatregelen niet leidt tot verwarring en weerstand bij zorgverleners en cliënten en daardoor juist stagnatie van de gewenste verandering. Duidelijke communicatie en ondersteuning vanuit het management en middenkader binnen zorgorganisaties zijn daarbij essentieel om ervoor te zorgen dat zorgverleners, cliënten en hun naasten de veranderingen begrijpen en kunnen omarmen.
Verschillende trajecten bieden ondersteuning bij het invoeren van veranderingen voor zorgaanbieders. Een greep waaruit zorgaanbieders kunnen kiezen: de innovatie-impuls voor de implementatie en opschaling van technologie, begeleiding a la carte om vernieuwende manieren van persoonsgerichte zorg te implementeren, regiokracht om de samenwerking in de regio verder te brengen, een ontwikkelprogramma voor de zorg voor mensen met complexe zorgvragen, labs en lerende netwerken vanuit de VGN over daginvulling en samenwerken met het netwerk van cliënten, een koplopergroep om de implementatie van technologie verder te brengen, Digizo om zorgorganisaties te ondersteunen bij het transformeren van hun processen en handvatten, en leertafels en ontmoetingen vanuit de transitie naar een toekomstbestendige gehandicaptenzorg.
Welke keuzes maak je dan als zorgaanbieder, waar richt je je op in het aanpassen van je organisatie aan de uitdagingen van vandaag en de toekomst? In de praktijk is het essentieel dat er een goede balans wordt gevonden tussen het doorvoeren van veranderingen en het behouden van stabiliteit en continuïteit in de zorgverlening. Het is een uitdaging om de vele initiatieven en beleidsmaatregelen op een coherente en effectieve manier te integreren in de dagelijkse praktijk, zonder dat dit leidt tot overbelasting en weerstand.
Wij pleiten voor een meer integrale aanpak in de ondersteuning van zorgaanbieders vanuit landelijke partijen die verder gaat dan een gelijk gerichte visie en oplossingsrichtingen. Er is een breed gedeeld en veelbelovend perspectief nodig voor de toekomst van de zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking. Het is nu aan alle betrokken partijen om samen te werken aan het aanbrengen van focus en hieraan acties te verbinden: welke knelpunten verdienen de meeste aandacht, welke oplossingen zijn het meest effectief gebleken en hoe kunnen die - op de korte en lange termijn - in de praktijk worden gecreëerd? Daarbij is het van belang te luisteren naar de behoefte van cliënten, naasten en zorgverleners en gebruik te maken van de inzichten die in diverse trajecten zijn opgedaan.
Alleen door gezamenlijke inspanningen om hen te ondersteunen in het doorvoeren van de benodigde veranderingen kunnen we de gehandicaptenzorg daadwerkelijk verbeteren en kunnen mensen met een beperking de zorg en ondersteuning krijgen die zij verdienen. Liever in gezamenlijkheid snelle kleine eerste stappen dan uiteenlopende grote actielijnen.
