In Nederland zien we dat het aantal fusies en overnames in de zorg stijgt. We verwachten dat dit doorzet, omdat de druk op de zorgorganisaties steeds verder zal toenemen. Een van de middelen om de toenemende druk op kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid het hoofd te bieden is het vergroten van de schaal van zorgorganisatie. Schaaleffecten kunnen leiden tot onder andere meer effectiviteit, betere strategische positie en betere carrièremogelijkheden voor medewerkers.
Tegelijkertijd zien wij dat het succesvol realiseren van een fusie of overname absoluut geen eenvoudige opgave is. Het gaat geregeld mis. Het is een complex traject, met veel perspectieven, veel belangen, arbeidsintensief, verschillende betrekkingen en vaak ook grote zorgen. Hier geldt: een goed begin is het halve werk. Wat ons opvalt is dat de eerste drie essentiële stappen in het fusie- en overnameproces niet altijd even goed worden doorlopen of zelfs worden vergeten. Waardoor er geen goede basis is voor de fusie. Daarom nemen we je mee in de eerste drie stappen van het fusietraject: strategie, partnerselectie en partnerkeuze.
Fusies en overnames dienen als instrumenten om de strategische ambities van een organisatie te verwezenlijken. Het fusie- of overnamepad begint met een cruciale vraag: waarom is een fusie of overname de juiste strategische keuze voor het realiseren van de organisatiedoelstellingen? Het draait om het ‘waarom’ en het ‘hoe’ van de keuze om tot fusie of overname over te gaan.
De organisatiestrategie fungeert als een kompas. In de missie, visie en strategie is vastgelegd wat de organisatie in de toekomst wil bereiken. Daar ligt het antwoord op de vraag waarom schaalvergroting is vereist (of waarom niet), en waarom juist nu? Hierbij draait het om het expliciet en overtuigend inzichtelijk maken van de beoogde synergievoordelen. Vervolgens is het de vraag ‘hoe’ dat dan het beste kan worden bereikt. Hoe wordt die schaalvergroting het beste vormgegeven? Daarbij zijn er in principe drie mogelijkheden: autonoom (zelf doen), samenwerking (samen doen), fuseren of een overname (samen gaan).
De strategische redenen om voor een fusie of overname te kiezen dienen dus altijd bij te dragen aan het realiseren van je organisatiedoelstellingen. In onze adviespraktijk zien we vaak de volgende argumenten of een combinatie van deze argumenten:
Financiële stabiliteit en investeringsvermogen.
Aantrekkelijk werkgeverschap.
Voldoende patiënten/cliënten verkrijgen voor specialisatie en kwaliteit.
Marktuitbreiding en -versterking.
Innovatiekracht (voor digitalisering).
Waarborgen van kleinschaligheid van locaties.
Eenmaal vastgesteld dat een fusie of overname de aangewezen route is, komt de partnerverkenning in beeld. De partnerverkenning verloopt met een duidelijk afwegingskader, gebaseerd op de overwegingen uit stap één. Het afwegingskader bevat duidelijk gedefinieerde doelen, criteria, risico’s en randvoorwaarden die een beeld geven van de ideale organisatie om de fusie of overname mee aan te gaan. Daarnaast wordt een informatiememorandum gemaakt dat een goed beeld schetst van de eigen organisatie, waarbij onder meer historie, strategie, dienstverlening, vastgoed, personeel en financiële gezondheid beschreven worden.
Vanuit het afwegingskader wordt een marktverkenning uitgevoerd: wie zijn de mogelijke partijen voor een fusie of overname? Eerst op basis van deskresearch: wie kunnen er op de longlist en vervolgens op de shortlist? Aan de hand van verkenningsgesprekken, geleid door de Raad van Bestuur of mogelijk een externe partij zoals TwynstraGudde, wordt gewerkt aan een kleine selectie van mogelijk passende partijen.
Uit de verkenning komen één of meerdere mogelijke partners. Dan moet een definitieve keuze worden gemaakt. Hierbij wordt het afwegingskader uit stap twee gebruikt. Als één partner naar voren komt, wordt deze getoetst door middel van het afwegingskader. Bij meerdere potentiële partners worden deze beoordeeld aan de hand van het afwegingskader. Vervolgens vinden mogelijk nog aanvullende vervolggesprekken plaats. Omdat het fusie of overnameproces normaliter met slechts één partner kan worden doorlopen, móét er een keuze worden gemaakt. Tegelijkertijd moet die andere partij natuurlijk ook echt voor jou willen kiezen: dat vraagt om verdere betekenisvolle en open gesprekken. Wanneer de twee partijen echt met elkaar verder willen, dan spreken zij de intentie uit om met elkaar het fusie- of overnametraject in gang te zetten en leggen zij zo de basis voor de verdere uitwerking van de samenwerking.
We zien vaak dat het proces niet zo methodisch kan worden doorlopen. De organisatie wordt bijvoorbeeld zelf gevraagd om te fuseren. Of een organisatie in de regio komt in de (financiële) problemen en moet geholpen worden. Soms is er een bestuurlijke klik die leidt tot fusiegesprekken. Juist in deze situaties is het belangrijk de drie beschreven stappen toch te doorlopen: zij vormen de solide basis van een succesvol fusie- of overnameproces. Worden deze stappen niet zorgvuldig doorlopen, dan zal later in het proces voortdurend de vragen blijven opspelen: waarom moeten we ook al weer fuseren en waarom met deze partij?
Nadat de drie beschreven stappen zijn doorlopen, kunnen de volgende fases van de fusie of overname worden doorlopen: besluitvorming, integratie en realisatie. Laat hieronder je gegevens achter als je dit vervolg als eerste in je mail wilt ontvangen.
