Gewoon opgroeien in een gezin als uithuisgeplaatst kind: dát is de kracht van een gezinshuis. Gezinshuis.com begeleidt al bijna 20 jaar gezinshuizen door heel Nederland en gelooft in professionele zorg in een gezinsomgeving. Nu zet de organisatie, samen met andere gezinshuiszorgaanbieders en gemeenten, een volgende stap: standaardisatie in de jeugdzorg. Door op dezelfde manier zorg in te kopen zijn zorgaanbieders en professionals minder tijd kwijt aan administratie en houden ze meer tijd over voor het verlenen van jeugdzorg. De grote vraag is dan: hoe zorg je voor duidelijke kaders zónder het maatwerk te verliezen? ‘Het kind echt zien, moet altijd op de voorgrond blijven’, zegt Arjen Keers (Gezinshuis.com).
Gezinshuis.com begeleidt al sinds 2006 gezinshuizen door heel Nederland. Uithuisgeplaatste kinderen met specifieke problematiek hebben in een gezinshuis een goede basis om later zelfstandig te kunnen wonen. Anders dan in een pleeggezin zijn gezinshuisouders professionele opvoeders en bieden ze 24 uur per dag en 7 dagen in de week veiligheid en professionele begeleiding. Arjen Keers, directeur-bestuurder van gezinshuis.com, legt uit: ‘Wij geloven dat kinderen het beste af zijn als ze zo gewoon mogelijk opgroeien binnen gezinsverband. Met als doel dat kinderen tot zelfstandige volwassenen opgroeien.’
Arjen is enthousiast over standaardisatie, zeker nu gezinshuiszorg voorloper is in het standaardisatietraject. ‘We staan nog aan het begin, maar ik kijk uit naar wat standaardisatie gaat opleveren voor gezinshuiszorg. Het is in ieder geval nodig. Er zijn op dit moment te veel verschillen in het werkveld. Verschillende tarieven, verschillende manieren waarop zorg wordt ingekocht: het zorgt voor te veel onduidelijkheid over hoe je als aanbieder werkt en het levert ook veel administratie op. Praten met elkaar over wat gezinshuiszorg is en wat het doel is, maakt dit traject extra belangrijk.’
Dat praten gebeurt binnen de voorloperaanpak gezinshuiszorg, met andere aanbieders en met gemeenten. Eén van de belangrijkste ambities van standaardisatie is het vereenvoudigen van de inkoop van jeugdzorg. Te beginnen met de zorgvormen die straks verplicht regionaal moeten worden ingekocht. Gemeenten, zorgaanbieders, jeugdzorgprofessionals en experts ontwikkelen hierbij samen de standaarden voor registratie, declaratie en verantwoording. En dat blijkt nog best lastig. ‘Vooral omdat we aan de ene kant standaarden ontwikkelen voor het werkveld en tegelijkertijd nadenken over hoe dit in de praktijk werkt’, zegt Arjen. ‘Als dat lukt, is dat een grootse stap vooruit.’
‘Afschalen in andere zorgvormen betekent met elkaar nadenken over welke zorg passend is en hoe die zorg eruitziet . Betrek ook andere zorgvormen bij het gesprek.’
Susanne Büter, strategisch adviseur bij gemeente Doetinchem, heeft jarenlange ervaring met het thema Jeugdzorg en heeft van alles zien komen en gaan. Ook de decentralisatie. Ze is blij dat iedereen goed betrokken wordt in het standaardisatieproces, maar heeft ook een kanttekening: ‘De jeugdzorg is niet voor niets gedecentraliseerd. Het hele idee erachter is dat je zo dichtbij mogelijk bij huis zorg levert. Kijk daarom uit dat niet alles gestandaardiseerd wordt, maar bewaak dat de eigenheid van het leveren van passende zorg blijft.’
Dat betekent volgens haar dat gesprekken over het ‘hoe’ ook met andere zorgvormen moeten plaatsvinden. ‘Om ervoor te zorgen dat kinderen minder vaak in een JeugdzorgPlus instelling terechtkomen, hebben we bijvoorbeeld meer gezinshuizen of vergelijkbare zorgvormen nodig’, vertelt Susanne. ‘Het idee is dat je afschaalt naar andere zorgvormen en met elkaar nadenkt over welke zorg passend is en hoe die zorg eruitziet. Betrek daarom ook andere zorgvormen bij het gesprek. Dat is belangrijk.’
De weg naar standaardisatie vindt Arjen best spannend. ‘Standaardisatie moet niet leiden tot vernauwing. Elk gezin is anders en elk kind is anders. Ook binnen gezinshuiszorg zijn er verschillende vormen. We willen er zijn voor kinderen en hen de aandacht en zorg geven die ze nodig hebben’, zegt hij. Toch ziet hij in ieder geval al één groot voordeel aan standaardisatie: ruimte voor het gesprek over de jeugdzorg. ‘Een gemeenschappelijke visie creëren doe je niet zomaar. Standaarden moeten inhoudelijk ook kloppen. De uitdaging ligt vooral in ruimte laten voor maatwerk in elk gezin.’
Susanne hoopt vooral dat het jeugdzorgstelsel verbetert. ‘De druk is nu te groot, omdat te veel jeugdigen afhankelijk zijn van de jeugdzorg. Tegenslagen en problemen horen bij het leven. Ik hoop dat we meer gaan kijken naar hoe we sommige problemen in andere domeinen kunnen oplossen. Daarbij blijft het belangrijk dat kinderen die jeugdzorg nodig hebben die ook krijgen.’
Bekijk het zorglandschap breed. Andere zorgvormen en domeinen kunnen ook iets bijdragen aan de gemeenschappelijke doelstellingen.
Houd altijd het gemeenschappelijke doel in gedachten in de gesprekken die je met elkaar voert. Het uiteindelijke doel is dat kinderen tot zelfstandige volwassenen kunnen opgroeien.
Ga niet uit van een korte samenwerking. Inzetten op langdurige samenwerking zorgt voor commitment.
Heb het met anderen over standaardisatie en wat dit betekent voor jou in de praktijk. Zo gaat het onderwerp meer leven en creëren we een positief sneeuwbaleffect.
Eén van de belangrijkste ambities uit de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 is het vereenvoudigen van de inkoop van jeugdzorg.
Standaardisatie vermindert de administratieve lasten voor gemeenten, aanbieders en jeugdzorgprofessionals, waardoor zij meer tijd overhouden voor waar het echt om gaat: goede zorg voor de jeugd. Door een ‘eenheid van taal’ te creëren, gebruiken alle gemeenten dezelfde productcodes en definities, wat ervoor zorgt dat iedereen op dezelfde manier werkt. Bovendien maakt deze standaardisatie het mogelijk om de (hoog) specialistische jeugdzorg regionaal in te kopen, wat samenwerking tussen gemeenten bevordert en de kwaliteit van zorg ten goede komt.
Het Ketenbureau i-Sociaal Domein ontwikkelt en beheert al standaarden die toegepast kunnen worden, zoals Contractstandaarden, I-standaarden, Standaard Administratieprotocollen (SAP's) en Accountantsprotocol. Deze standaarden zijn te vinden via de website van het Ketenbureau. Als gemeenten en aanbieders deze goed en eenduidig gebruiken, scheelt dat al veel qua administratieve lasten. Het Ketenbureau kan desgewenst partijen ondersteunen adviseren bij implementatie.
