Fifo-aanpak in nareiszaken geen reden voor langere beslistermijn en lagere dwangsom

Achtergrond

Een Turkse vrouw wil met haar drie kinderen bij haar man verblijven die in Nederland een asielvergunning heeft. Daarom heeft zij in november 2023 een zogenoemde nareisaanvraag ingediend. Omdat de minister niet binnen de wettelijke beslistermijn een besluit had genomen, heeft de vrouw in juni 2024 hiertegen beroep ingesteld bij de rechtbank. De rechtbank oordeelde in juli 2024 dat als de minister niet op tijd een besluit neemt, zij aan de vrouw € 250 moet betalen voor elke dag dat zij de beslistermijn overschrijdt, met een maximum van in totaal € 37.000. De minister is het niet eens met de uitspraak van de rechtbank en is hiertegen in hoger beroep gekomen bij de Afdeling bestuursrechtspraak.

Toename aantal nareisaanvragen

Het aantal nareisaanvragen is in de afgelopen jaren steeds verder toegenomen. In 2021 was het aantal nareisaanvragen 13.980 en in 2024 is dit aantal gestegen tot 30.850. Ook is het percentage nareisaanvragen waarop de minister binnen de wettelijke beslistermijn beslist, de afgelopen jaren fors afgenomen. Zo besliste de minister in 2021 in 71% van de gevallen op tijd, terwijl in 2024 dit nog maar 7% was.

First in, first out

Om deze achterstand in te lopen, heeft de minister maatregelen getroffen. Zij heeft de besliscapaciteit voor nareisaanvragen uitgebreid van 170 fte in 2023, naar 250 fte nu. De minister stelt op dit moment niet meer te kunnen doen door de krapte op de arbeidsmarkt en doordat ervaren krachten moeten worden ingezet om nieuwe mensen op te leiden. Daarnaast werkt de minister sinds 15 januari 2024 bij het behandelen van nareisaanvragen volgens de zogenoemde ‘fifo’-aanpak. Deze aanpak houdt in dat de minister de nareisaanvragen in principe op volgorde van binnenkomst behandelt. Met deze aanpak wil zij de nareisprocedure efficiënter en beter voorspelbaar maken, zodat iemand die een nareisaanvraag indient, beter weet waar hij of zij aan toe is. De minister vindt daarom dat de bestuursrechter bij het bepalen van een beslistermijn en het vaststellen van de hoogte van de dwangsom rekening moet houden met haar ‘fifo’-aanpak, als zij niet op tijd beslist op nareisaanvragen.

Uitspraak

De Afdeling bestuursrechtspraak ziet dat de minister met haar ‘fifo’-aanpak haar best doet om efficiënter te beslissen in nareiszaken en vindt deze aanpak dan ook een goed uitgangspunt. Ook begrijpt de Afdeling bestuursrechtspraak dat de minister pas na lange tijd toekomt aan de inhoudelijke behandeling van nareisaanvragen door de toegenomen instroom van aanvragen ten opzichte van de beschikbare besliscapaciteit en daardoor in veel gevallen niet binnen de wettelijke beslistermijn kan beslissen. Maar deze aanpak mag naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak niet ten koste gaan van de individuele rechtsbescherming van de aanvrager. De wettelijke beslistermijnen zijn al een lange tijd bekend en in principe ook lang genoeg om op een individuele nareisaanvraag te beslissen. De zelfgekozen ‘fifo’‑aanpak betekent daarom niet dat de minister zich niet meer hoeft te houden aan een beslistermijn die de bestuursrechter haar oplegt als zij de wettelijke termijn overschrijdt. De Afdeling bestuursrechtspraak vindt het ook van belang dat een lange scheiding van gezinsleden een negatief effect heeft op het recht op familie- en gezinsleven en het recht van kinderen op bescherming. Dat zijn rechten op grond van Europese verdragen. Daarom oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak dat de ‘fifo’‑aanpak van de minister geen aanleiding geeft voor een langere beslistermijn of een lagere dwangsom.