Gemeenten of zorgverzekeraars financieren de levering van zorg via diverse vergoedingen als zorgprestaties, indicaties of zorgzwaartepakketten. Naast het bekostigen van zorg financieren zij ook veel andere taken voor meer kwaliteit zoals de organisatie van aanspreekbare teams in de wijkverpleging, passende zorg binnen de medisch specialistische zorg of het opleiden van nieuwe zorgmedewerkers. Hiervoor maken deze financiers gebruik van verschillende financieringswijzen, zoals een opslag op het tarief, een reservering op het integrale tarief, een taakgerichte lumpsumfinanciering of transformatiegelden.
Een minstens zo effectieve optie voor het financieren van kwaliteitsimpulsen is het gebruik van fondsen of subsidies. De inzet van een fonds is namelijk net zo doeltreffend en biedt daarnaast unieke voordelen.
In het huidige landschap is het voor kleine aanbieders een hele uitdaging om hun kwaliteit goed te organiseren. Voor het bijhouden van kwaliteit met bijvoorbeeld (bij)scholingen en intervisie is namelijk een zekere schaal nodig. Het zijn vooral de grote aanbieders die dit kunnen organiseren door het grote volume van zorg dat zij bieden. Met een fonds wordt het ook voor kleine aanbieders eenvoudiger om hun kwaliteit te verbeteren. Zie bijvoorbeeld het opleidingsfonds IZA-fonds Wijkverpleging.
Het opstarten van een fonds of subsidie kan binnen een paar maanden. Met een heldere doelstelling, duidelijke beoordelingscriteria en een eenvoudig, gebruiksvriendelijk aanvraagplatform kan een fonds ingericht worden en de subsidie verstrekt. De overheadkosten bedragen slechts enkele procenten van het totale budget, zeker bij fondsen die jaarlijks terugkeren. Dat is veel minder dan de overheadkosten voor de financiering van zorg via zorgprestaties, indicaties of zorgzwaartepakketten bij gemeentes, zorgverzekeraars of -kantoren.
Fondsen hebben het imago van veel administratieve rompslomp. Dat hoeft helemaal niet het geval te zijn. De verantwoording van een fonds kan bijvoorbeeld weinig tijd kosten door te werken met een bestuursverklaring en met een inspanningsverplichting . Daarbij kost een fonds jaarlijks administratief weinig tijd door het ontbreken van contracterings- of inkoopgesprekken. Met een fonds zijn de totale overheadkosten dus eenvoudig te beperken tot een maximum.
Financiers kunnen met fondsen ook eenvoudig de kwaliteitsverschillen tussen zorgaanbieders verkleinen door de gelden alleen toe te wijzen aan de organisatie van effectieve initiatieven voor meer kwaliteit. Zorgaanbieders ontvangen dan alleen gelden als zij op een effectieve werkwijze meer kwaliteit organiseren. Voor het bepalen van een effectieve werkwijze kunnen financiers inhoudelijk afstemmen op landelijk niveau en zijn zij niet afhankelijk van de individuele inkoopgesprekken van de lokale personen bij de zorgaanbieders en financiers.
De organisatie van een fonds is bij voorkeur centraal, zodat de administratie weinig tijd kost. Hierdoor komt alle informatie over de besteding van de gelden binnen op een centraal punt. Deze informatie geeft bijvoorbeeld de impact van de gelden weer en de mate waarop de gestelde doelen zijn behaald. De inzet van een fonds maakt het dus direct inzichtelijk waar in Nederland en in welke mate de interventies worden ingezet. Dit maakt een evaluatie van de effectiviteit van de financiering eenvoudig en vergemakkelijkt ook een gerichte vervolginterventie in een bepaalde regio.
Om de overheadkosten laag te houden kunnen financiers ervoor kiezen de organisatie van het fonds zo makkelijk mogelijk te houden. Een fonds kan echter ook met enkele kleine ingrepen zorgdragen voor meer effectiviteit. Zo kunnen zorgaanbieders tijdens het aanvraagproces advies ontvangen van experts voor betere ontwikkelplannen. Ook kan de inspanningsverplichting omgezet worden naar een resultaatverplichting waarbij het uitblijven van impact leidt tot het niet uitkeren van gelden.
