Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is 3 februari ondertekend door VNG, VWS, ZN en GGD GHOR Nederland. Het akkoord omvat afspraken over het bereiken van een gezonde generatie in 2040: weerbare, gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving met een sterke sociale basis.
Vanaf 8 februari kunnen gemeenten voor hun eigen inzet op de doelen in het GALA een beroep doen op rijksfinanciering vanuit de brede specifieke uitkering (SPUK). In de SPUK worden deels bestaande middelen voor uiteenlopende programma’s en deels nieuwe kabinetsmiddelen gebundeld aangeboden.
'We zijn erg blij met het GALA', vertelt wethouder Cathalijne Dortmans (Helmond), voorzitter van de VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs (ZJO). 'De gezondheid van mensen hangt samen met uiteenlopende factoren, van waar en hoe je opgroeit tot wat je eet en hoeveel je beweegt. Het GALA biedt gemeenten, samen met organisaties in het sociaal domein en in de zorg, de mogelijkheid om een breed en samenhangend beleid te voeren op gezondheid en preventie.'
De doelen en de onderwerpen in het GALA zijn niet nieuw, de integrale aanpak is dat wel. Dat betekent meer samenhang in de aanpak van gezondheidsvraagstukken en een meer afgestemde inzet op de vaak complexe achterliggende factoren van inwoners. Zo moet meer impact ontstaan. Dat het rijk substantieel extra middelen beschikbaar stelt in een brede uitkering voor gemeenten, ziet de VNG als ondersteuning in de beweging naar een gezond Nederland.
Een mooi voorbeeld van de integrale aanpak is GezondVeluwe: een brede netwerkorganisatie die domeinoverstijgend werkt, van bestuurlijk tot in de praktijk op de werkvloer. Zorgpartijen, gemeenten en sociaal domein zijn aangesloten om gezamenlijk de beweging van zorg naar gezondheid te maken. Preventie is een belangrijk thema in het netwerk. Daarbij gaat het zowel om het bevorderen van een gezonde leefstijl als om het versterken van de sociale omgeving en zelfredzaamheid van mensen. In 2022 is er een denktank preventie opgericht om hier verder aan te werken.
Waar gemeenten en zorgverzekeraars hun schouders zetten onder het realiseren van samenhangend beleid, hebben zij het kabinet gevraagd om gezondheid mee te nemen in al het rijksbeleid (health in all policies). We zijn verheugd dat de bewindslieden van VWS en hun collega’s hiermee serieus aan de slag gaan. Voorbeelden zijn: de BTW op suiker verhogen en op groenten en fruit verlagen, het mogelijk maken dat gemeenten fastfoodketens kunnen weigeren, maar ook een afgestemde beleidsinzet ten aanzien van schuldenproblematiek, armoede, ruimtelijke ordening en luchtkwaliteit.
Het akkoord loopt tot en met 2026, maar we zijn al in gesprek met het rijk over de periode daarna. Want in 2026 is het nog niet klaar: werken aan een gezonde generatie gaat over een brede maatschappelijke beweging die tijd kost en waarin accenten zullen verschuiven.
Wil je meer weten over het gezonder maken van onze leefomgeving? Tijdens het middagseminar 'Een gezonde leefomgeving doe je samen' gaan we met verschillende experts in gesprek en kijken we hoe we onze leefomgeving gezonder kunnen maken en hoe we dat met elkaar moeten doen. We behandelen verschillende thema's als mobiliteit, energietransitie en gezondheid, in relatie tot het nieuwe Omgevingsplan. Benieuwd naar de middagseminar? Bekijk het hele programma hier .
