Goed samenspel in de zorg vereist politieke sensitiviteit

Ziekenhuizen hebben complexe structuren met vele commissies en overlegorganen. Bestuurders van zorginstellingen moeten tot overeenstemming komen met wethouders. Wijkteammedewerkers zitten in een ingewikkelde werkomgeving waar tal van belangen samenkomen. Binnen veel zorginstellingen leidt de spanning tussen kostenbeheersing en contractafspraken aan de ene kant en kwaliteit van zorg aan de andere kant tot wrijving.

Het politieke spel is moeilijk te negeren. Als je er je ogen voor sluit, ervaar je een moeizame bureaucratie en voel je je geremd en soms geraakt door wat jou in het vergadercircuit overkomt. Als je gevoel hebt bij het spel en je je er een weg in weet te vinden, haal je betere resultaten voor jezelf, voor je organisatie en voor je cliënt of patiënt. Een dosis politieke sensitiviteit komt menigeen in de zorgsector goed van pas.

Politiek of bestuurlijk sensitief zijn houdt in dat je je bewust bent van het proces waarin je zit, de belangen die er spelen en de aanwezige machtsverhoudingen. Als je dat inzicht hebt, kun je zelf invloed uitoefenen en de dingen die jij belangrijk vindt makkelijker realiseren. Deze vaardigheden zijn in elke politieke omgeving nodig en op alle niveaus: in het parlement, aan de onderhandeltafel met de gemeente, maar evenzeer in je eigen werkoverleg of bij een sollicitatie.

Het proces in de smiezen hebben betekent dat je het speelveld en de spelregels moet doorgronden. Stel dat je een ander beeld hebt van wat er van jouw zorg verwacht kan worden dan de gemeente of de zorgverzekeraar die jouw opdrachtgever is. Het is dan de vraag wanneer, waar en bij wie je dat het beste bespreekbaar kunt maken. Wat staat er in de overeenkomst en welke aanvullende afspraken zijn er? Wie heb je nodig: de bestuurder, de accountmanager, het afdelingshoofd of de contractmanager? Als je geen goede voorstelling hebt van het proces, loop je de kans dat je het issue op het verkeerde moment aan de verkeerde tafel inbrengt en vang je bot.

Naast wat voor jouw belangrijk is, moet je inzicht hebben in de andere belangen die er spelen. Allereerst natuurlijk de belangen van de cliënt of patiënt. Als je kunt uitleggen dat jouw voorstel goed is voor hen, is de halve wereld al gewonnen. Toch zijn er meer belangen waar je rekening mee moet houden. Wat is het belang van de directeur of van de accountmanager? Waar liggen zij ’s nachts van wakker? In welke situatie zitten zij? Als zij iets veranderen aan jouw contract, wat houdt dat dan in voor hun positie richting andere aanbieders? Als je een betere kijk hebt op de uiteenlopende belangen die er zijn, zul je beter in staat zijn om goede oplossingen te vinden.

Tot slot speelt ook macht een rol. Misschien krijgt niet iedereen een warm gevoel bij dat woord, maar het doet er wel toe. Je moet een inschatting maken van het krachtenveld en jouw eigen positie daarin. Welk mandaat heeft het afdelingshoofd? Bepaalt de beleidsadviseur het zelf en wat is dan de rol van de wethouder? Is jouw directeur bij jullie de baas of is in sommige situaties de directiesecretaris de bepalende factor? Van je eigen positie moet je weten hoe krachtig die is. Hoe ver kun je gaan en hoeveel ruimte heb je? Hoe afhankelijk ben je van anderen en wie zijn afhankelijk van jou? Bedenk goed hoe de machtsverhoudingen liggen.

Als je in de zorg werkt, wil je zorg verlenen. Om die zorg georganiseerd te krijgen, heb je dikwijls anderen nodig; op welk niveau dan ook. Naarmate daarbij meer verschillende belangen een rol spelen wordt de situatie meer politiek. Als je over politiek sensitieve voelhoorns beschikt, zal je gemakkelijker je doel bereiken. Dat helpt jou, je organisatie en je cliënt of patiënt.