Grensoverschrijdend gedrag, zoals pesterijen, discriminatie, agressie, (seksuele) intimidatie en/of seksueel misbruik komt helaas overal voor, dus ook binnen organisaties en bedrijven. De werkgever moet ervoor zorgdragen dat een werknemer veilig en gezond kan werken. Is er sprake van grensoverschrijdend gedrag door een collega of een leidinggevende dan is het goed om te weten dat u verschillende stappen kunt ondernemen.
De meest voorkomende vormen van grensoverschrijdend gedrag worden hierna besproken. Het valt onder te verdelen in verschillende categorieën, te weten:
Intimidatie
Een aanzienlijk aantal mensen ziet zich geconfronteerd met (seksuele) intimidatie op de werkvloer. Intimidatie is een vorm van manipulatie. Intimidatie is gedrag waardoor iemand zich bedreigd kan voelen en dit kan zowel lichamelijk als psychisch zijn. Als het gaat om seksuele intimidatie dan gaat het om seksueel gedrag dat door de werknemer als ongewenst, bedreigend en/of vernederend wordt ervaren. Bij seksuele intimidatie gaat het altijd om het gedrag met een seksuele ondertoon.
fysieke intimidatie, hierbij kan gedacht worden aan het dreigend naderen, vandalisme, (licht) geweld en dreigende gebaren;
verbale intimidatie, hierbij kan worden aan een dreigend telefoontje, of een dreigend gesprek in persoon;
schriftelijke intimidatie, hierbij kan het gaan om berichtgeving per whatsapp, per brief of per e-mail, waarbij de toon dreigend is;
seksuele intimidatie, hierbij gaat het om intieme vragen over het privéleven maar kunnen het ook seksueel getinte opmerkingen zijn. Verder bestaat er ook non-verbale seksuele intimidatie zoals gluren, het versturen van seksuele afbeeldingen of staren. Uiteraard kan het ook verder gaan middels lichamelijk contact, zoals een hand op de billen of ongewenst zoenen. Bepaalde lichamelijke handelingen zullen al snel op de grens liggen van schuldaanranding.
Agressie
In een maatschappij waarbij het zorgstelsel onder druk staat wordt menig werknemer geconfronteerd met agressie op de werkvloer. Agressie kan verbaal zijn zoals schelden, schreeuwen of een zeer felle discussie maar het kan ook fysiek zijn door geweld tegen personen of goederen.
Volgens de Arbowet heeft elke werknemer recht op een veilige werkplek. Helaas is een veilige werkplek nog niet voor iedereen vanzelfsprekend. In sommige sectoren is de kans ook groter dat agressie of geweld voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan de handelssector waarbij er een risico bestaat van winkeldiefstal en/of een overval. De werkgever is verantwoordelijk voor een veilige werkomgeving en de werkgever moet eventueel zorgdragen voor veiligheidsmaatregelen zoals, een beveiligde kluis, cameratoezicht, goede alarmsystemen, vluchtwegen, werkprocedures om geweld en agressie te voorkomen en/of trainingen voor de omgang met agressie en geweld voor werknemers.
Pesten
Pesten is niet enkel iets wat op de basisschool voorkomt maar komt ook voor op de werkvloer en het komt helaas vaker voor dan men denkt. Het gaat bijvoorbeeld om voortdurende kritiek, vernederende opmerkingen, iemand negeren of kleineren, roddelen, leugens en valse beschuldigingen verspreiden maar ook grappen kunnen als pesten worden ervaren.
Het gedrag herhaalt zich vaak en houdt langere tijd aan. Het pesten kan verschillende vormen aannemen, bijvoorbeeld: verbaal (gesproken of geschreven), maar ook non-verbaal (gezichtsuitdrukkingen en gebaren) of zelfs fysiek (direct lichamelijk contact).
Discriminatie
Wanneer iemand een ander ongelijk behandelt op basis van afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, leeftijd, handicap of chronische aandoening, politieke gezindheid, arbeidsrelatie, soort contract (deeltijd of fulltime, vast of tijdelijk), burgerlijke staat, nationaliteit, godsdienst of levensbeschouwing, dan kan er sprake zijn van discriminatie.
Wat zijn de regels binnen het bedrijf waar u werkzaam bent? Is er sprake van een bedrijfsreglement en/of een protocol? Vraag deze op bij uw werkgever. Als de werkgever een vertrouwenspersoon heeft aangewezen dan kunt u zich daar melden en het grensoverschrijdend gedrag bespreken met de vertrouwenspersoon. Als er geen vertrouwenspersoon is aangesteld dan kan er een melding worden gemaakt bij de leidinggevende of bij personeelszaken. Wanneer er sprake is van lichamelijke of psychische klachten dan kan ook de bedrijfsarts ingeschakeld worden.
Als het gesprek met de vertrouwenspersoon niet tot een oplossing leidt dan kan er een klacht worden ingediend bij de werkgever. Volg daarbij de klachtenregeling van het bedrijf en vraag eventueel aan de vertrouwenspersoon of de vakbond om u te ondersteunen. Als de werkgever niet heeft gezorgd voor een gezonde en veilige werkomgeving dan kunt u (naast uw klacht bij de werkgever) ook een klacht indienen bij de Arbeidsinspectie. In uiterste gevallen zoals bij een (fysiek) seksuele intimidatie of (fysiek) pestgedrag kunt u een aangifte doen bij de politie.
Als het bovenstaande niet tot een oplossing heeft geleid maar u heeft schade ondervonden door het bovenstaande dan kunt uw werkgever aansprakelijk stellen.
In de Arbowet staat dat werkgevers de zorgplicht hebben om werknemers zoveel mogelijk te beschermen tegen psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Voor alle duidelijkheid vallen de bovengenoemde onderwerpen van grensoverschrijdend gedrag onder de PSA. Werkgevers zijn dus verplicht om beleid te maken om PSA te voorkomen of te beperken.
Het komt erop neer dat elke werknemer recht heeft op een sociaal veilige werkvloer. Grensoverschrijdend gedrag is een verzamelterm voor alle vormen van gedrag waarbij de ene persoon de grenzen van de andere persoon niet respecteert en dat kan fysiek, verbaal of non-verbaal. Grensoverschrijdend gedrag kan verschillende vormen aannemen, zoals pesten, (seksuele) intimidatie, discriminatie, agressie. Werkgevers hebben een zorgplicht om werknemers zoveel mogelijk te beschermen tegen psychosociale arbeidsbelasting.
