Een glimlach, tranen in je ogen of een blos op je wangen: door elkaars emoties te spiegelen begrijpen we elkaar beter. Voor mensen met autisme en sociale angst is dit lastiger. In haar proefschrift stelt Julia Folz dat zij geholpen zijn met interventies gericht op het lichaam.
Het is belangrijk om te begrijpen hoe anderen zich voelen tijdens gesprekken. Julia Folz, promovendus in de cognitieve psychologie, legt uit dat dit niet alleen gaat over wat iemand zegt. ‘We tonen onze gevoelens ook door gezichtsuitdrukkingen, zoals glimlachen of rood worden. We zien andermans emoties niet alleen, maar bootsen die onbewust ook na.’ Dit is echter niet voor iedereen even gemakkelijk. ‘Mensen met autisme of sociale angst vinden het moeilijker om de emoties van anderen te begrijpen,’ vertelt Folz. Daarom onderzocht ze hoe automatische lichamelijke reacties op gezichtsuitdrukkingen verschillen bij mensen met autisme en sociale angst.
De resultaten van het onderzoek van Folz laten zien dat mensen met autisme en sociale angst deze onbewuste lichamelijke reacties inderdaad anders verwerken. Ze legt uit: ‘Mensen met autisme spiegelen emoties minder. Daarnaast maken ze minder gebruik van de informatie van hun lichaam om de emotie van een ander te interpreteren.’ Om emoties van anderen beter te interpreteren zouden interventies volgens Folz kunnen helpen. ‘Ik denk dat de interpretatie van interne signalen iets is dat bij autisme getraind zou kunnen worden om beter te begrijpen wat anderen voelen.’ Vervolgonderzoek moet uitwijzen hoe effectief deze trainingen zijn.
Het was lastiger om conclusies te trekken over mensen met een sociale angststoornis. Dit verklaart Folz, doordat er in haar onderzoek, door de coronapandemie, geen echte gesprekken onderzocht konden worden. Dat is namelijk precies waar deze groep mensen juist bang voor is. Ze vertelt: ‘Er waren niet veel verschillen, maar er was enig bewijs dat sterkere lichamelijke reacties ertoe kunnen leiden dat emotionele uitdrukkingen als intenser worden beoordeeld.’ Om definitieve conclusies te trekken is er dus meer onderzoek nodig. Toch zouden interventies volgens Folz effectief kunnen zijn: ‘Ik denk dat het belangrijk is om ervoor te zorgen dat ze in sociale situaties niet overschatten wat er in hun lichaam gebeurt, maar dat ze een goed oordeel hierover krijgen. Het is waardevol als ze kunnen onderscheiden: “Oké, dit gebeurt bij mijzelf omdat ik angstig ben”, en “Dit zijn de gevoelens die de ander toont”.’
Om tot deze resultaten te komen, maakte Folz gebruik van verschillende methoden. ‘Ik onderzocht hoe mensen gezichtsuitdrukkingen spiegelen door sensoren op hun gezicht te plaatsen en de veranderingen in gezichtsspieractiviteit te meten. Daarnaast observeerde ik reacties zoals zweten, wat vaak wijst op het ervaren van emoties. Ik keek ook naar de huidtemperatuur op de wangen om te zien of mensen gingen blozen.’
In de eerste fase van het onderzoek bestond de groep deelnemers niet uit mensen met een daadwerkelijke diagnose van autisme of sociale angst. ‘Het is moeilijker om mensen met een diagnose te werven. Daarnaast moet je ervoor zorgen dat alles goed werkt en dat het onderzoek geen grote belasting vormt,’ legt Folz uit. Om de belasting te minimaliseren, namen deelnemers met een autisme- of sociale-angstdiagnose daarom pas in de laatste fase van het onderzoek deel.
'Er is niet één 'juiste' manier is om emoties te interpreteren'
Er is natuurlijk helemaal niets mis met de manier waarop mensen met sociale angst en autisme gezichtsuitdrukkingen kopiëren en signalen van hun lichaam interpreteren. ‘Het is belangrijk om te zeggen dat er niet één 'juiste' manier is om een emotionele uitdrukking te interpreteren. Bovendien kunnen mensen heel succesvol zijn, zelfs als ze niet veel gebruik maken van deze lichamelijke informatie,’ vertelt Folz.
