Op dit moment kunnen alleen kiezers die vanwege een lichamelijke beperking niet zelfstandig kunnen stemmen hulp krijgen in het stemhokje. Minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil dat hulp mogelijk wordt voor iedereen die daarom vraagt. Dus ook mensen die bijvoorbeeld een verstandelijke beperking hebben, of mensen die laaggeletterd zijn. Een stembureaulid gaat deze kiezers hulp bieden. Minister Hugo de Jonge informeerde vandaag de Tweede Kamer over hoe dit wetsvoorstel eruit gaat zien.
Minister De Jonge: “Verkiezingen vormen de basis van onze democratie. Voor veel kiezers is zelfstandig een stem uitbrengen niet vanzelfsprekend, terwijl de wens om zélf te kunnen stemmen wel groot is. Dat geldt bijvoorbeeld voor kiezers die moeite hebben met lezen of een licht verstandelijke beperking hebben. Door mogelijk te maken dat zij een stembureaulid om hulp kunnen vragen, zorgen we dat zij gemakkelijker zelf van hun stemrecht gebruik kunnen maken.”
Uitgangspunt van het wetsvoorstel is dat kiezers die hulp in het stemhokje willen krijgen, door een stembureaulid worden geholpen. Mensen met een fysieke beperking blijven daarnaast het recht houden om iemand naar keuze voor hulp in het stemhokje mee te nemen. Dit kan een stembureaulid zijn, maar mag ook een familielid of kennis zijn.
Een aantal belangenorganisaties aan wie het wetsvoorstel is voorgelegd, wilde dat voor alle kiezers dezelfde regeling zal gaan gelden. Toch heeft de minister besloten dat voor mensen met een fysieke beperking een andere regeling geldt dan voor alle anderen die hulp in het stemhokje willen. In het wetsvoorstel wordt uitgewerkt dat voor iedereen die dat wenst hulp in het stemhokje door een stembureaulid mogelijk is. Hulp door een stembureaulid zorgt dat kwetsbare kiezers niet onder druk gezet worden om een andere stem uit te brengen dan zij zelf willen. Een stembureaulid heeft namelijk een neutrale rol in het verkiezingsproces. Tegelijkertijd mag het nieuwe wetsvoorstel geen achteruitgang betekenen voor kiezers met een lichamelijke beperking. Daarom mag deze groep nog wel hulp naar keuze in het stemhokje meenemen.
Het wetsvoorstel Bijstand in het stemhokje sluit aan bij het VN-verdrag Handicap en bij de wens van verschillende organisaties, zoals het College voor de Rechten van de Mens, om hulp bij het stemmen in het stemhokje voor een bredere groep mogelijk te maken. Ook de Kiesraad adviseerde eerder om bijstand door een stembureaulid mogelijk te maken voor kiezers met een verstandelijke beperking.
Eerder was het plan om eerst te experimenteren met hulp in het stemhokje in een aantal gemeenten, maar eerder dit jaar liet de minister al aan de Tweede Kamer weten dat hij met een wetsvoorstel komt om dit direct landelijk te regelen. Zo kunnen mensen die dat willen eerder deze hulp krijgen in het stemhokje.
Het wetsvoorstel wordt nu verder uitgewerkt. Het voornemen is om het wetsvoorstel na de zomer ter advisering voor te leggen aan de Raad van State. Daarna gaat het voorstel naar de Tweede Kamer en Eerste Kamer. Het streven is dat het wetsvoorstel vanaf de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 van kracht is.
