Een dubbele benoeming. Arfan Ikram is op 1 augustus niet alleen gestart als voorzitter van ZonMw: hij is op hetzelfde moment ook lid geworden van de raad van bestuur van de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek). En dit alles combineert hij met zijn werkzaamheden als hoogleraar en afdelingshoofd bij het Erasmus MC. Zorg&Sociaalweb sprak met deze epidemioloog over onder meer preventie en de verschuivende aandacht van ‘behandelen van een enkele ziekte’ naar ‘behoud van algemene gezondheid’.
Arfan Ikram. Fotograaf: Ilco Kemmere
Waarom heeft u voor deze nieuwe functie gekozen?
Meerdere aspecten van deze functie trokken me aan. Om te beginnen wil ik graag een belangrijke bijdrage leveren aan het onderzoekslandschap van Nederland, waarbij maatschappelijke impact en excellente kwaliteit van het onderzoek hoog in het vaandel staan. Ook het feit dat dit een functie ‘buiten de academie’ is speelde voor mij een belangrijke rol. Voorheen heb ik als promovendus, arts-assistent en onderzoeksleider altijd binnen de muren van de universiteit en het UMC gewerkt. Ten slotte is het een positie die ik goed kan combineren met andere werkzaamheden. Het stelt mij in staat om in contact te blijven met de wetenschappelijke wereld.
Waar komt uw interesse voor de zorg vandaan?
Ik ben destijds als arts opgeleid en heb dus altijd affiniteit gehad met gezondheid, zorg, preventie en ziekte. Als epidemioloog ben ik niet zozeer met het individu bezig, maar meer met (het behoud van) gezondheid op bevolkingsniveau.
Wat is voor u de grootste uitdaging in uw nieuwe functie?
Onderzoek en de manier waarop het wordt ingericht zijn continu in beweging, waarbij maatschappelijke vragen cq. uitdagingen gepaard gaan met technologische vooruitgang. Het uitdagende is om hier voortdurend op te anticiperen en de inrichting van onderzoeksprogramma’s adequaat te organiseren. Daarnaast heb je enkele onderwerpen die momenteel zeer actueel zijn. Denk bijvoorbeeld aan Open Science, striktere privacyregels en het uitgebreide nationale programmaplan voor Erkennen & Waarderen.
U schrijft dat u een bijdrage wilt leveren aan een optimale start, behoud van gezondheid, en maximaal herstel van ziekte voor iedereen. Hoe wilt u dat concreet gaan doen?
De afgelopen jaren is er een nadrukkelijke verschuiving van aandacht geweest van ‘behandelen van een enkele ziekte’ naar ‘behoud van algemene gezondheid’. Dit betekent dat onderzoeksonderwerpen, programma’s en het algemene onderzoeksbeleid hierop moeten aansluiten. De afgelopen vijftien jaar heb ik als epidemioloog binnen een groot populatieonderzoek niets anders gedaan dan onderzoek naar behoud van gezondheid (preventie). Ik heb op dit moment dan ook niet heel concrete ideeën klaar liggen, maar deze hele beweging sluit naadloos aan bij mijn expertise en ervaring.
Waar ziet u goede voorbeelden om te volgen binnen de zorg?
Er zijn legio goede voorbeelden te vinden. De afgelopen jaren hebben we door de coronacrisis kunnen zien hoe snel ontwikkelingen kunnen gaan. Hierbij is het belangrijk te benoemen dat – naast definitieve antwoorden en stelligheid – weerbarstigheid en onzekerheid óók onderdelen zijn van onderzoek doen. En alleen door voortschrijdend inzicht, waarbij verschillende resultaten en perspectieven bij elkaar gebracht worden, kun je de zorg naar een hoger niveau brengen. Vanuit het perspectief van preventie noem ik vaak de voorbeelden van het Rijksvaccinatieprogramma en de tandheelkunde. Beide bevestigen al jaren het adagium ‘voorkomen is beter dan genezen’.
Als u niet in dit domein werkzaam was, wat was u dan gaan doen? Welk beroep zou u dan hebben gekozen?
Ik was waarschijnlijk iets technisch gaan doen, of econometrie.
Wie of wat inspireert u en waarom?
Ik raak vaak geïnspireerd door de complexiteit van de natuur. Elke keer als de wetenschap denkt dat een ogenschijnlijk ondoorgrondelijk niveau van de biologie is opgelost, blijkt er een nog diepere laag aanwezig te zijn. Vaak zie je dat biologie simpeler in elkaar steekt dan de complexiteit van de modellen doet vermoeden.
Welk boek raadt u iedereen aan en waarom?
Er zijn meerdere boeken die mij te binnen schieten. Eén voorbeeld noemen is lastig, maar vaak zijn het boeken waarin de verbinding wordt gezocht tussen wetenschap en spiritualiteit.
Welke eigenschap bewondert u in anderen?
Ik heb veel bewondering voor mensen die puur op gevoel sociale, persoonlijke en professionele interacties kunnen aangaan en onderhouden. Zelf ben ik namelijk heel analytische en rationeel ingesteld.
In de rubriek In Beweging houden wij u op de hoogte van personele wisselingen en promoties binnen het sociaal domein, de zorg- en welzijnssector. Lijkt het u leuk om net als Arfan Ikram mee te werken aan onze rubriek In gesprek met een beweger? Geef het door via koen@berghauserpont.nl . Wij laten u graag aan het woord!
