Innoveren met gemeentebelastingen

Schuldenproblematiek
Mijn collega’s die opdrachten uitvoeren in het sociaal domein vertellen me dat problemen bij inwoners bijna altijd ook een financiële kant hebben. Financiële gezondheid lijkt een sterke relatie te hebben met iemands algemene gesteldheid. De belastingafdeling (of belastingsamenwerking) heeft een betaalrelatie met het merendeel van alle volwassen inwoners in een gemeente. Met de gegevens die daar bekend zijn over het betaalgedrag van deze inwoners, moet het voor gemeenten mogelijk zijn om trends te zien en om ruimtelijke ontwikkelingen in kaart te brengen. Ik zie voor me dat de belastingafdeling bijvoorbeeld een Betaalgedragkaartmaakt die bij het sociaal domein wordt ingezet om beleid te evalueren.
Ook op het niveau van de individuele inwoner zie ik innovatiekansen. Denk aan de groep inwoners die financieel nog net niet van de regen in de drup is beland. Mensen die de woonlasten, de energierekening en de telefoonkosten nog wel betalen, maar voor wie de aanslag gemeentebelasting net te veel is. De gemeente (of belastingsamenwerking) stuurt normaal gesproken een aanmaning en dwangbevel als de gemeentebelasting niet wordt betaald. Maar wat als die aanmaning net het zetje de verkeerde kant op is?
Kunnen we in plaats daarvan niet onderzoeken of iemand misschien recht heeft op kwijtschelding, of vragen of het sociaal wijkteam iets kan betekenen, of doorgeleiden naar collega’s van schulddienstverlening? De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) wordt vaak als obstakel gezien om dit soort oplossingen te verkennen. Dat is zonde, want binnen de AVG is meer mogelijk dan veel mensen denken, zolang we maar goed onderbouwen en vastleggen wat we doen met gegevens.

Duurzaamheid
Gemeentelijke belastingen kunnen bijdragen aan de verduurzaming van Nederland. Ik spoor gemeenten aan om hun fiscale specialist te vragen naar de mogelijkheden. Enkele voorbeelden:
• De afvalstoffenheffing wordt al jaren gebruikt om recycling te stimuleren.
• De parkeerbelasting kan mogelijk worden gekoppeld aan de milieukenmerken van voertuigen. Hoe groener de auto, hoe lager de parkeerbelasting.
• Het tarief van de onroerende zaakbelasting kan worden gekoppeld aan het energielabel van woningen.
• De baatbelasting kan worden ingezet om duurzaamheidsmaatregelen te financieren.
• Een andere aanpak van de reinigingsrechten die bedrijven betalen, kan het aantal truckbewegingen in een binnenstad terugdringen.
• De toeristenbelasting kan worden ingezet om het aantal Airbnb-overnachtingen te reguleren.

De WOZ-datagoudmijn
Binnen de Waardering onroerende zaken (WOZ) worden jaarlijks schatten aan gegevens bijgehouden over bijna alle gebouwen in een gemeente. Ik zie een aantal mogelijkheden om te innoveren. Het functioneren van het omgevingsloket en de omgevingswet valt of staat bij het kunnen gebruiken van betrouwbare gegevens over de gebouwde werkelijkheid. De WOZ heeft deze gegevens. Het gebruik gaat verder. Zo zijn de WOZ-gegevens gebruikt om aardbevingsschade in kaart te brengen. En in het kader van “Nederland van het aardgas af” werken gemeenten aan warmtekaarten. Een warmtekaart toont waar warmte nodig is en waar het wordt gegenereerd. Ik weet zeker dat WOZ-gegevens kunnen bijdragen aan het maken van warmtekaarten. Maar ook bij het voorspellen van wateroverlast door extreme regenval.

Meer achtergrond
De LangeTermijnAgenda Belastingen, www.LTAbelastingen.nl, is een initiatief van de Landelijke Vereniging Lokale Belastingen, ondersteund door de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de Taskforce Samen Organiseren. Ik heb de ontwikkeling van deze website mogen begeleiden en zit in de redactieraad die de site bijhoudt. De website geeft overzicht van de thema’s, ontwikkelingen en initiatieven die op de belastingsector afkomen. Dit overzicht helpt belastingorganisaties om de komende vijf jaar te plannen en om in gesprek te zijn met partners binnen en buiten de overheid.