Van jongeren in onze samenleving wordt verwacht dat ze hun talenten ontwikkelen, netwerken opbouwen en burgerschapsvaardigheden leren. Een van de mogelijkheden om participatie van jongeren te bevorderen, is de Maatschappelijke Diensttijd (MDT). Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag verschijnt, blijkt dat de jongeren die meededen aan een MDT project, daar positief over zijn. Belangrijk voor jongeren is de eigen inspraak die zij hebben in de doelen en vormgeving van MDT, en dat het hen de kans om hun talent te ontwikkelen. Daarnaast zorgt MDT voor contact met mensen die zij anders niet ontmoet zouden hebben, jongeren waarderen het om iets voor een ander te doen en bij te dragen aan de samenleving. Tegelijkertijd laat dit en ander onderzoek zien dat niet alle jongeren in de positie zijn om te participeren zoals van hen wordt verwacht. Dit roept de vraag op wat de verwachtingen zijn die we als maatschappij van jongeren en hun participatie hebben.
Waar in het regeerakkoord van het kabinet Rutte IV een subsidie van 200 miljoen euro per jaar voor MDT beschikbaar was, wordt deze subsidie in het hoofdlijnenakkoord ‘Hoop, lef en trots’ van het aanstaande kabinet geschrapt. Als toekomstig beleid zich tot doel stelt om te werken aan het welbevinden van jongeren door participatie te bevorderen, dan is het goed om de voor- en nadelen van MDT die uit dit SCP-onderzoek naar voren komen mee te nemen bij de vormgeving van toekomstige jongerenparticipatiebeleid.
Uit het SCP-onderzoek blijken enkele belangrijke zaken. Ten eerste waarderen de jongeren de inspraak in de doelen en vormgeving van MDT enorm, deze inspraak is voor hen van fundamenteel belang. Dat de stem van jongeren gehoord wordt zorgt ervoor dat MDT-projecten aansluiten bij zowel de behoeften van jongeren én de maatschappelijke opdrachten. Daarnaast biedt MDT jongeren een veilige plek in een wereld vol hoge verwachtingen en verplichtingen. Het geeft jongeren ruimte voor persoonlijke groei door ontmoetingen en maatschappelijke activiteiten.
Er is echter ook een punt van aandacht. Onder invloed van jongeren, en passend bij de huidige tijdsgeest, is talentontwikkeling een belangrijk onderdeel geworden van de doelen van de MDT. Hoewel talentontwikkeling in MDT in principe breder wordt opgevat, is er binnen de praktijk vanuit jongeren en beleid de neiging om de focus te versmallen. Talentontwikkeling richt zich daardoor vooral op vaardigheden die jongeren in staat stellen carrière te maken en zichzelf ‘te verbeteren’ ten opzichte van anderen.
Deze smallere focus van talentontwikkeling ter verbetering van de positie op de arbeidsmarkt is niet per definitie een probleem. Echter als een deel van de jongeren door bijvoorbeeld armoede of mantelzorgverplichtingen niet aan MDT mee kan doen dan heeft dit gevolgen voor kansengelijkheid. Daarnaast staat de druk die deze competitie oplegt op gespannen voet met het toevluchtsoord dat MDT ook voor jongeren is en wat zij eraan waarderen.
Uit onderzoek (onder meer de HBSC-studie) blijkt dat de mentale gezondheid van jongeren in Nederland de afgelopen jaren is verslechterd en het percentage jongeren dat hun leven een voldoende (6 of hoger) geeft is de laatste jaren ook gedaald. Het is dan ook belangrijk om te blijven investeren in het welbevinden van jongeren en oog te hebben voor hun behoeften en ontwikkeling.
Wanneer toekomstig beleid zich ten doel stelt om de druk op jongeren te verlichten, strekt het de aanbeveling om talentontwikkeling breed te blijven bezien, en terughoudend te zijn met jongerenparticipatie in dienst te stellen van competitie op de arbeidsmarkt.
