“Hoge energiekosten, dure boodschappen, moeite met opvoeding en slechte woonruimte”, Jinan Al Dolani (46) somt de problemen op waar veel mensen in haar wijk Tiel-West mee kampen. Deze opeenstapeling van moeilijkheden zorgt ervoor dat veel bewoners stress ervaren. Hun mentale gezondheid staat onder druk. Toch gaat er in deze wijk ook veel goed, vertelt wijkcoach Abdelmalik Boudehan (57). “Ik stimuleer mensen om actief te zijn. Zonder sociaal netwerk vereenzaam je. We hebben verschillende succesvolle lokale initiatieven.”
Zo komen wekelijks bij de ouderkamer Tiel-West twintig á dertig vrouwen bij elkaar in een school. Iedere keer is er een spreker over bijvoorbeeld geldzaken, opvoeding of sport. De wijkagent is laatst ook langs geweest. Voor ouderen zijn er aanschuiftafels en is er een soos. Al deze initiatieven draaien volledig op de eigen kracht van de deelnemers.
Jinan is heel positief over alle initiatieven, maar ziet ook zeker nog ruimte voor verbetering. “Veel mensen, waaronder ik, wonen in een flat. Wij hebben dus geen tuin. Er is best veel groen in de wijk, maar ik zou zo graag een plek hebben waar je met je buren lekker buiten thee kunt drinken. Bijvoorbeeld in een park. Het is zo fijn om met mensen uit je buurt te praten. Je kunt dan ook vertellen waar je mee zit en hulp vragen aan elkaar. Alleen dat al verlaagt je stress.”
Jinan denkt dat veel bewoners stress hebben, omdat ze de taal niet goed spreken en daarom in een isolement komen. Ze mist bijvoorbeeld het loket van Vluchtelingenwerk met tolken dat uit de wijk is verdwenen. Een buurthuis waar een wijkteam zit, zou ook heel nuttig zijn.
“Ik kom uit Irak en woon hier nu acht jaar. Zelf ben ik slachtoffer van de Toeslagenaffaire. Het is moeilijk, maar ik probeer er altijd het beste van te maken en naar buiten te gaan. Ik zeg ook altijd dat je zelf je best moet doen de taal te leren en mee moet doen in de samenleving. Al klinkt dat makkelijker dan het is. ”
Nederland voelt echt als Jinans thuisland, maar dat neemt niet weg dat ze het soms lastig heeft. “Mijn hoofd weet dat dit mijn land is, maar mijn hart zegt soms wat anders. In Irak had ik een rijk sociaal leven en ik werkte als journalist. Soms mis ik de vrouw die ik vroeger was.” Lachend vertelt Jinan een anekdote over haar kinderen: “Ik mopper vaak over de regen en de kou. Dan zeggen mijn kinderen: ‘mama, we wonen in Nederland, dit is het weer hier. Hou er over op’.”
‘’Problemen in je hoofd, kun je niet zomaar met één pil oplossen’’. - Jinan Al Dolani
“Zelf wil ik me ook inzetten om mijn wijk te ondersteunen, maar helaas blijft het vaak bij ideeën en plannen. Aan woorden op papier hebben we niks”, vertelt Jinan. “Ik zie bijvoorbeeld veel mensen die door de stress in de war raken en agressief worden. Problemen in je hoofd, kun je niet zomaar met één pil oplossen. Deze mensen moeten echt geholpen worden.”
Wijkcoach Abdelmalik erkent dat het lastig is om duurzame initiatieven te starten en waarborgen. “Vaak zijn de bedoelingen vanuit gemeente en overheid goed, maar oplossingen die achter een bureau zijn bedacht werken vaak niet.” Grinnikend vertelt hij over een Nederlandse diëtiste die een training gezond koken kwam geven. “Ze vertelde dat men minder olie moet gebruiken en dat zoetigheid niet gezond is, maar wat de deelnemers thuis kookten wist ze niet. Tja, dan mist zo iemand de aansluiting met de wijk.”
Abdelmalik hoopt dat er bij de overheid een cultuuromslag komt, waarbij ambtenaren in de wijk komen luisteren naar wat bewoners nodig hebben om mentaal gezond te zijn. “Oplossingen moeten aansluiten bij behoeften anders sla je de plank mis. Er moet meer met de inwoners gepraat worden en minder over hen.”
“Beleidsmakers en bestuurders weten dat het gemiddelde inkomen in Tiel-West laag is en veel mensen kwetsbare sociaaleconomische positie wonen. Maar als je de rommel op straat niet hebt gezien en niet de mensen hebt gesproken die pijnstillers slikken om de dag door te komen, dan weet je niet echt wat er speelt. Je beleidsplan is dan nooit passend.”
De wijkcoach erkent dat hij ook soms in de val trapt om voor anderen te denken. “Jaren geleden kwam er een groep Syriërs in de wijk wonen. Zelf ben ik van Marokkaanse afkomst en ik dacht dat we dezelfde cultuur zouden hebben. Dit bleek minder vanzelfsprekend te zijn.”
Ook bij de vrouwengroep die wekelijks bij elkaar komt in de school, deed hij een verkeerde aanname: “Ik nam aan dat de vrouwen gezellig wilden kletsen en misschien af en toe een spreker wilden. Maar wat bleek? Zonder spreker komt er niemand. Het vergaren van kennis is voor hen veel belangrijker dan de gezelligheid. Ze willen wat leren.”
Abdelmalik ziet een aantal zaken die belangrijk zijn voor de mentale gezondheid van mensen die in een kwetsbare wijk wonen. Zo zijn fysieke ontmoetingsplekken dichtbij huis onmisbaar. Activiteiten moeten het liefst gratis zijn. Door constructies met wijkloketten lukt het hem om dat te regelen. En het positief stimuleren is ook onmisbaar. “Mensen zijn meer dan hun problemen. Tegen een actieve ondernemende Syrische vrouw zeg ik altijd: ‘jij wordt nog een keer minister van VWS.’ En waarom zou dat niet lukken? Ook mensen uit Tiel-West kunnen minister worden. Blijven dromen is belangrijk.”
Wat is er extra nodig in de aanpak ‘mentale gezondheid van ons allemaal’ om ook inwoners in een kwetsbare positie te bereiken? En welke acties en maatregelen kunnen bijdragen aan meer aandacht, bewustwording en versterking van de mentale gezondheid van deze inwoners? In opdracht van het ministerie van VWS voerde Pharos een verkennend onderzoek uit, met concrete aanbevelingen en tips voor gemeenten die de mentale gezondheid van deze inwoners willen versterken.
