Er is sprake van een urgente situatie in de asielopvang. Veel tijdelijke locaties sluiten, er worden te weinig nieuwe locaties geopend en bestaande locaties zitten vol. Ook is de instroom in de eerste maanden van 2024 aanzienlijk hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Daarnaast gaat de uitstroom van statushouders naar reguliere woningen, hotels en doorstroomlocaties te traag. Hierdoor is de achterstand op de taakstelling huisvesting fors. Tot 1 juli 2024 zijn er 12.000 opvangplekken nodig. Daarom vraagt het kabinet met spoed 5.000 tijdelijke gemeentelijke opvangplekken aan gemeenten. Daarnaast biedt het rijk rijksgronden aan om grote paviljoens voor opvang op te realiseren. Dat schrijven staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, Eric van der Burg, en de minister van Binnenlandse Zaken, Hugo de Jonge in een brief aan de Tweede Kamer.
Staatssecretaris Eric van der Burg: “We zien dat er hard wordt gewerkt aan de provinciale regietafels om tot 96.000 plekken te komen voor volgend jaar. Dat is heel goed, want die plekken zijn nodig. Maar voor de korte termijn biedt de Spreidingswet geen oplossing terwijl we de plekken nú nodig hebben. We zijn het de inwoners van Westerwolde en Ter Apel verplicht – en ook de andere gemeenten die telkens bijspringen als de nood hoog is – om nu met z’n allen aan de slag te gaan. Als iedereen een bijdrage levert dan is dit op te lossen.”
Door de aanhoudende hoge asielinstroom en het sluiten van veel tijdelijke locaties ontstaan er serieuze tekorten op korte termijn. Provinciale Regietafels (PRT’s), onder leiding van de Commissarissen van de Koning, en gemeenten zijn bezig met plannen om 96.000 plekken te realiseren, zoals die zijn vastgesteld met de komst van de Spreidingswet. Deze plekken moeten uiterlijk 1 juli 2025 beschikbaar zijn. In aanloop naar die opvangplekken ontstaat op korte termijn een serieus tekort dat niet meer door COA dicht te lopen is.
Tot 1 juli van dit jaar moeten 12.000 plekken vervangen of extra gevonden worden in verband met het verwacht aantal asielzoekers dit jaar. Een groot deel daarvan weet het COA te realiseren door nieuwe opvangplekken te organiseren en te kijken of bestaande tijdelijke locaties open kunnen blijven. Daarnaast plaatst COA statushouders tijdelijk in hotels. Met deze maatregelen lukt het niet alle opvangplekken te organiseren waardoor een reëel tekort ontstaat van 5.000 plekken op 1 juli van dit jaar. Ook na 1 juli 2024 wordt een groot tekort aan opvangplekken verwacht.
Het Rijk neemt een tweetal maatregelen om dit tekort te voorkomen. Gemeenten wordt gevraagd met spoed tijdelijke opvang te organiseren, via de provinciale regietafels. Dat moet binnen vier weken optellen naar 200 plekken per veiligheidsregio. Daarbij wordt gevraagd een kwart van deze plekken uiterlijk op 22 april 2024 beschikbaar te stellen.
Ondertussen maken de ministeries van Justitie en Veiligheid, Binnenlandse Zaken, Defensie, het Rijksvastgoedbedrijf en Staatsbosbeheer gronden en panden vrij die in het bezit zijn van het Rijk. Hier kunnen grote tijdelijke locaties worden ingezet voor asielopvang.
