Huiselijk geweld is een ingrijpend probleem in Nederland, met jaarlijkse fatale gevolgen. De impact gaat verder dan alleen de slachtoffers zelf en raakt ook nabestaanden en de samenleving als geheel. Momenteel ontbreekt het echter aan een gestructureerde manier om fatale gevallen systematisch te evalueren en hiervan te leren.
Dit onderzoek, uitgevoerd door Laura van Gunst, MSc, dr. Jolien van Breen, prof.dr. Marieke Liem en prof.dr. Frans Koenraadt in opdracht van het WODC, richt zich op het onderzoeken van deze leemte.
In landen zoals Engeland, Portugal en Nieuw-Zeeland worden fatale gevallen van huiselijk geweld onderzocht door middel van een zogenaamde Huiselijk Geweld-review (HG-review). Hierbij analyseert een commissie achteraf de omstandigheden van het incident om te bepalen of er signalen zijn gemist en of er effectiever had kunnen worden ingegrepen. Dit proces kan daarbij waardevolle inzichten bieden voor betrokken organisaties. De Universiteit Leiden heeft onderzocht of een vergelijkbaar systeem in Nederland kan worden geïntroduceerd, zodat we ook hier kunnen leren van eerdere incidenten en de preventie van huiselijk geweld kunnen verbeteren.
Het onderzoek toont aan dat de invoering van HG-reviews in Nederland een waardevolle aanvulling kan zijn op bestaande initiatieven om fataal huiselijk geweld beter te begrijpen en aan te pakken. De implementatie vereist echter een zorgvuldige en stapsgewijze benadering, met betrokkenheid van alle relevante partijen. Daarnaast moeten de juiste randvoorwaarden worden gecreëerd, zoals juridische bevoegdheden, voldoende financiële middelen en een sfeer van vertrouwen tussen de betrokkenen.
In Nederland wordt de positionering van HG-reviews als een leermiddel benadrukt. In tegenstelling tot inspectieonderzoeken, die gericht zijn op verantwoording, moeten HG-reviews ruimte bieden voor reflectie en samenwerking in een vertrouwelijke setting. De onderzoekers wijzen erop dat een veilige omgeving noodzakelijk is, zodat instanties gezamenlijk kunnen reflecteren zonder zich direct te verantwoorden.
Volgens experts en internationale voorbeelden wordt een model met landelijke coördinatie en lokale expertise beschouwd als het meest veelbelovende voor de praktische inrichting van de reviews. In sommige landen wordt een monitoringssysteem gebruikt waarin alle fatale gevallen van huiselijk geweld worden geregistreerd. Dit draagt bij aan het herkennen van trends en het verbeteren van interventies en hulpverlening.
Internationale experts zijn unaniem over de waarde van HG-reviews. Voor betrokken instanties kunnen ze waardevolle lessen bieden, helpen om patronen in huiselijk geweld te identificeren en de effectiviteit van interventies te verbeteren. Daarnaast kunnen reviews nabestaanden erkenning en inzicht bieden in de omstandigheden rond het overlijden van hun dierbare.
Uit internationale ervaringen blijkt echter dat aanbevelingen uit HG-reviews niet altijd worden opgevolgd. De effectiviteit hangt sterk af van heldere doelstellingen en structurele opvolging. Hoewel HG-reviews kunnen bijdragen aan een beter functionerend systeem en een nauwere samenwerking tussen instanties, is er geen wetenschappelijke basis die aantoont dat zij effectief zijn in het daadwerkelijk voorkomen van toekomstige moorden.
Lees het volledige rapport voor een gedetailleerd overzicht van de bevindingen en aanbevelingen.
