Opvang van uitgeprocedeerde vreemdelingen via ‘bed, bad, brood’

Vreemdeling kan naar vrijheidsbeperkende locatie
De CRvB oordeelt dat de gemeente er vanuit mag gaan dat een uitgeprocedeerde vreemdeling gebruik kan maken van de opvang in een vrijheidsbeperkende locatie (VBL). Een VBL kent vrijheidsbeperkende maatregelen en de vreemdeling in de VBL is verplicht om samen met de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) te werken aan zijn terugkeer.
De AB RvS stelt dat de staatssecretaris van Veiligheid & Justitie bij het bieden van onderdak (‘bed, bad, brood’) in een vrijheidsbeperkende locatie mag eisen dat de uitgeprocedeerde vreemdeling meewerkt aan zijn vertrek uit Nederland.

Europees Sociaal Handvest
Een vreemdeling had in een procedure verwezen naar een uitspraak van het Europees Comité voor de Sociale Rechten (ECSR) van juli 2014. Vreemdelingen kunnen, zo oordeelt de AB RvS, geen rechtstreeks beroep doen op het Europees Sociaal Handvest (ESH). Beslissingen van het ECSR over de uitleg van het ESH zijn niet bindend voor landen die partij zijn in dit verdrag, maar wel gezaghebbend. Dat betekent dat deze beslissingen een rol kunnen spelen bij de uitleg van artikelen die de rechter wel rechtstreeks kan toepassen, zoals de mensenrechten uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Geen onvoorwaardelijk onderdak
De AB RvS oordeelt dat het EVRM de staatssecretaris niet verplicht om uitgeprocedeerde vreemdelingen onvoorwaardelijk onderdak te bieden. Als de vreemdeling weigert mee te werken aan zijn vertrek uit Nederland, dan mag de staatssecretaris hem onderdak weigeren. De staatssecretaris moer er wel rekening mee houden dat zich bijzonder omstandigheden kunnen voordoen waarbij hij niet van de vreemdeling mag verlangen dat hij meewerkt aan vertrek. Bijvoorbeeld als de vreemdeling vanwege zijn psychische gesteldheid niet kan overzien wat de gevolgen zijn van zijn weigering om mee te werken, namelijk dat hij geen onderdak krijgt van de staatssecretaris.

Wmo niet aan de orde
Nu de mogelijkheid van verblijf in een VBL bestaat en daarbij de verdragsrechtelijke verplichtingen worden gerespecteerd, is er geen noodzaak is voor de Wmo opvang door de gemeente. Dat stelt de CRvB, in lijn met eerdere uitspraken. Het is de taak van de staatssecretaris om in een uitzonderlijk geval te beoordelen of er reden is om geen meewerkverplichting te verbinden aan de toegang tot de VBL.

Sluitend stelsel
Inmiddels is vanuit verdragsrechtelijk perspectief een sluitend stelsel van opvang ontstaan. In dit stelsel is de staatssecretaris verantwoordelijk voor opvang van niet-rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdelingen.
Hierdoor vervalt de noodzaak tot de Wmo-rechtspraak, waarin de destijds bestaande lacune werd gedicht in het opvangrecht voor niet-rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdelingen. Volgens de Centrale Raad is er uitgaande van de huidige stand van zaken en regels geen reden meer om opvangvoorzieningen, zoals de Amsterdamse bed-bad-broodvoorziening van december 2014, nog langer aan te merken als Wmo-opvang.
Deze gemeenschappelijke regelingen zijn immers speciaal bestemd voor uitgeprocedeerde vreemdelingen, die op grond van het koppelingsbeginsel geen aanspraak hebben op voorzieningen en voor wie de staatssecretaris verantwoordelijk is.
De Centrale Raad zal gelet op deze ontwikkeling niet langer recht spreken in zaken over na 31 december 2014 door gemeenten genomen primaire besluiten ter uitvoering van buiten de Wmo vallende gemeentelijke opvangregelingen voor uitgeprocedeerde vreemdelingen.

Uitspraken:
De uitspraken zijn te vinden op rechtspraak.nl en hebben de volgende European Case Law Identifier (ECLI):

• Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State, 26-11-2015, ECLI:NL:RVS:2015:2649

• Centrale Raad van Beroep, 26-11-2015, ECLI:NL:CRVB:2015:3803

• Centrale Raad van Beroep, 26-11-2015, ECLI:NL:CRVB:2015:3834

Eerdere blogs van drs. Wim Peters van Stimulansz

• Moet de gemeente de kosten van het beheer pgb vergoeden?