Zorg is breder dan alleen een afspraak bij een huisarts of specialist. Toch weten huisartsen en sociaal werkers elkaar in de praktijk moeilijk te vinden. Dat moet anders, vinden het LUMC en Hogeschool Leiden. Hoe? Door de twee werelden al in de opleiding bij elkaar te brengen.
Een patiënt komt meerdere keren in de huisartsenpraktijk met klachten. Er is niet direct een medische oorzaak te vinden, maar de patiënt blijft terugkomen. Doorverwijzen naar een specialist helpt niet. Wat helpt wel?
De huisarts belt met het sociaal wijkteam. Dit levert een huisbezoek op. Er spelen meerdere sociale, financiële en psychische factoren die invloed hebben op de gezondheid. De leefsituatie is ernstig en er wordt actie ondernomen door het wijkteam. De patiënt krijgt ondersteuning vanuit verschillende maatschappelijke organisaties, zoals de schuldhulp, woningbouw, voedselbank en Welzijn op Recept. En gelukkig: de situatie verbetert. Zo komt de patiënt, die eerder vaak in de spreekkamer zat, nu veel minder vaak bij de huisarts. En is de kans op toekomstige zorg kleiner, waardoor ook de werkdruk voor huisartsen afneemt.
Deze situatie is een voorbeeld van goede samenwerking tussen huisartsen en sociaal werkers. Met positieve gevolgen voor alle partijen. Toch is de samenwerking in de praktijk een uitdaging. Suzan van der Pas, lector Sociale Innovatie bij Hogeschool Leiden en verbonden aan de opleiding Sociaal Werk: “Studenten Sociaal Werk zagen tijdens hun stage dat huisartsen niet zo’n goed beeld hadden van de wijkteams: wat wordt er nu eigenlijk gedaan in wijkteams, welke vraagstukken worden opgepakt en hoe wordt er gewerkt?”
“En andersom ook: waar kun je een huisarts voor vragen? Kan ik ze bijvoorbeeld gewoon bellen?”, vertelt Karianne Buddingh, docent aan de huisartsenopleiding van het LUMC: “Wat opvalt is dat zowel huisartsen als sociaal werkers over elkaar zeggen dat ze niet bereikbaar zijn. Als je dan doorvraagt, hoor je van beide kanten dat ze wel graag willen, maar niet goed weten op welke manier ze de samenwerking beter kunnen organiseren. Het sociaal domein (samenwerking tussen gemeenten en maatschappelijke organisaties) verandert vaak. Dat heeft allerlei redenen, maar dit maakt goede afstemming op lange termijn uitdagend. Door te weten hoe het sociaal domein verandert en welke mogelijkheden je hebt, zorg je ook op lange termijn voor goede samenwerking.”
Van der Pas: “We zijn de twee werelden van huisartsen en sociaal werkers bij elkaar gaan brengen in ons onderwijs. Studenten Sociaal Werk en artsen in opleiding tot specialist (aios) kunnen in hun studie kiezen voor dit gezamenlijke onderwijs. Ze kunnen zo in een veilige leeromgeving oefenen met de uitdaging van samenwerken binnen een veranderend sociaal domein.”
Fatima Touzani, docent bij de opleiding Sociaal Werk: "Tijdens de opleiding leren studenten buiten hun eigen (vak)gebied te kijken, met als doel om hun cliënten optimaal te kunnen ondersteunen. We hopen dat wanneer ze eenmaal in het sociaal domein werken, ze de juiste houding hebben aangenomen en zich deze werkwijze volledig hebben eigen gemaakt.
In een leernetwerk gaan huisartsgeneeskundestudenten en studenten Sociaal Werk samen aan de slag. Ze organiseren werkbezoeken op elkaars stageplek, bespreken praktijksituaties en leren tijdens simulaties (het naspelen van bepaalde situaties) hoe ze moeten handelen.
Zo oefenen de studenten een crisissituatie tijdens een ‘serious game’. Tijdens het spel moeten zij laten zien hoe zij samenwerken, leiderschap tonen en samen beslissingen nemen. Ze moeten in gemengde teams proberen om te gaan met een crisis waarbij de druk steeds verder oploopt. Dit moeten zij doen door in een stroom van informatie door de bomen het bos te blijven zien, samen te werken en in actie te komen.
Deelname maakt indruk op de studenten. Een greep uit de reacties:
“Ik vond de samenwerking heel leuk. Het is nuttig om met elkaar te kletsen en van elkaar te leren.” – Aio
“Wat wij gedaan en geleerd hebben in de learning community zou een verplicht onderdeel moeten zijn van elke sociaal werker in opleiding.” – Student Sociaal Werk
“Het lijkt zo vanzelfsprekend; elkaar opzoeken, communiceren, afstemmen en samenwerken in het belang van de cliënt. Maar zo vanzelfsprekend is het niet als je ziet hoe het nu in de praktijk nog vaak gaat” – Student Sociaal Werk
Van der Pas: “Gezamenlijk onderwijs leert studenten om over hun vakgrenzen heen te kijken, vanuit andermans perspectief. Als ze afgestudeerd zijn, hebben ze een beter beeld van wat de sociaal werker doet en wat het werk inhoudt van een huisarts. Dan is de drempel om elkaar op te zoeken lager.”
