Het is belangrijk dat vluchtelingen kennismaken met de basisprincipes van de Nederlandse samenleving. Begrippen als vrijheid, gelijkwaardigheid, solidariteit en participatie staan daarin centraal. Om de kennismaking met de basisprincipes breed in te voeren, is vanaf 2017 (uiterlijk per 1 juli) de ondertekening van de participatieverklaring een verplicht onderdeel van het inburgerexamen.
Om de participatieverklaring te kunnen ondertekenen, heeft de vluchteling kennis gemaakt met de basisprincipes als onderdeel van het traject maatschappelijke begeleiding, bijvoorbeeld via het volgen van een workshop. Het Rijk heeft hier vanaf januari 2016 extra middelen voor beschikbaar gesteld. Vooruitlopend op de wetswijziging moeten gemeenten al in 2016 het participatieverklaringstraject aanbieden aan de doelgroep asielgerechtigden en hun nareizende gezinsleden.
Een aantal gemeenten heeft al gewerkt met het aanbieden van een participatieverklaringstraject. Regioplan heeft deze proefperiode geëvalueerd en aanbevelingen geformuleerd. Regioplan heeft ook een handreiking opgesteld ten aanzien van de uitvoering van het participatieverklaringstraject.
Participatieverklaring: kort document dat ondertekend dient te worden
Workshop over kernwaarden: interactieve workshop waarin de kernwaarden van de Nederlandse samenleving
worden besproken.
Brochure kernwaarden: beschrijving van de kernwaarden vrijheid, gelijkwaardigheid, solidariteit en participatie.
Brochure Nieuw in Nederland: praktische informatie over werk, belastingen, zorg en inburgering.
Zodra een vluchteling in de gemeente gehuisvest wordt, is het van belang dat hij de weg leert kenne. Het is daarom aan te bevelen lokale activiteiten te organiseren als onderdeel van de maatschappelijke begeleiding. Gemeenten kunnen:
een intake gesprek organiseren om de vluchteling beter te leren kennen en inzicht te krijgen in het taalniveau, de achtergrond van de vluchteling en het kan ook dienen om specifieke voorlichting te geven;
activiteiten organiseren gericht op werk of (taal-)onderwijs, zoals sollicitatietraining, werkbezoeken bij bedrijven in de omgeving, een informatiemarkt over het aanbod aan inburgeringscursussen of taalmaatjes;
vluchtelingen actief kennis laten maken met het maatschappelijke middenveld, het verenigingsleven, vrijwilligerswerk, sport en cultuurverenigingen, door het organiseren van informatiedagen, een bezoek aan een vereniging.
Ook kan specifiek voorlichting gegeven in groepsverband over gezondheid, opvoeden en financiën. Het traject maatschappelijke begeleiding omvat veel aspecten die het dagelijkse leven in Nederland, de basisprincipes en kernwaarden aanstippen. Het is raadzaam om het gesprek over kernwaarden bij meerdere bijeenkomsten en in meerdere gesprekken terug te laten komen.
Werving
Betrek lokale organisaties die bekend zijn bij de vluchteling
Persoonlijk karakter en herhalen uitnodiging: tijdens intake, bellen, schriftelijk
Pas de taal aan, aan het niveau van de vluchteling of gebruik de uitnodiging in eigen taal
Contactmoment
Intake gesprek tussen gemeente en vluchteling
Groepsactiviteiten: rondleiding in de stad, groepspresentatie over de gemeente, workshop
kernwaarden, informatiemarkt verenigingen, organisaties, werkgevers in de gemeente
Uitleg kernwaarden
Organiseer een moment waarop de kernwaarden mondeling uitgelegd en besproken worden, bijvoorbeeld in een workshop
Integreer het gesprek over kernwaarden van de Nederlandse samenleving ook in andere activiteiten
Houd rekening met het taalniveau van de vluchteling in het bespreken van de kernwaarden en het toelichten van de brochures
Maak gebruik van het ondersteunende materiaal zoals bijvoorbeeld de ‘brochure kernwaarden’ (in meerdere talen beschikbaar)
Tekenen
Geef de participatieverklaring een officieel karakter door gebruik stempel, mooi papier en officieel moment van uitreiking
Het moment van tekenen kan vooraf: als intentie of tijdens het traject maatschappelijke begeleiding
Kan individueel, bv bij start traject maatschappelijke begeleiding of groepsgewijs, als feestelijk moment tijdens het traject
Gebruik de participatieverklaring in eigen taal om vluchtelingen kennis te laten nemen van de inhoud. Gebruik de participatieverklaring in het Nederlands voor ondertekening
Instant respect voor onze waarden: Tekenen bij het kruisje!
Bron: VNG
