Passend onderwijs moet kinderen in staat stellen om ondanks beperkingen goed onderwijs te kunnen volgen. De Nederlandse ggz schreef samen met Sociaal Werk, VOBC, Jeugdzorg Nederland, VGN, ActiZ Jeugd en GGD-GHOR in een brief aan de Tweede Kamer dat het daar nog flink aan schort. De problemen spelen ook voor kinderen die ggz-zorg ontvangen: wat zijn de oorzaken, en wat is er aan te doen?
“Kinderen komen vaak op een veel lager niveau uit dan nodig. Het is niet school OF ggz-behandeling. Beiden zijn cruciaal om kinderen weer op de rit te krijgen”.
Alleen over straat
In Nederland zijn meer dan 5.000 kinderen die een onderwijsvrijstelling hebben waardoor ze niet naar school gaan. Ook kinderen die behandeld worden binnen de ggz lopen tegen vaak ernstige problemen aan met hun schoolcarrière. Een van die kinderen is Lois. Ze is 14 en heeft twee ruige jaren achter de rug: “Ik deed allerlei dingen die eigenlijk niet bij mijn leeftijd hoorden. Ik ging niet naar school, liep ’s nachts over straat en blowde veel.” Haar middelbare school valt door alle problemen in het water. Het gaat op een gegeven ogenblik zo slecht met Lois dat ze wegloopt, waarna ze uit huis wordt geplaatst. Ze komt terecht bij Fier, het landelijk expertise- en behandelcentrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties zoals huiselijk geweld, kindermishandeling, loverboyproblematiek en (vroegkinderlijke) traumatisering.
Meteen naar school
Lois wordt bij Fier niet alleen behandeld, ze gaat ook meteen naar school. In een samenwerking met het Friesland college wordt op het terrein waar je niet zomaar af mag, onderwijs aangeboden. En niet alleen bij Lois werkt dat erg goed, vertelt docent Selina Wijnsma: “Studenten met extra uitdagingen kunnen veel meer dan je op het eerste gezicht zou denken. Maar het moet wel kunnen: wij krijgen meer speelruimte om maatwerk te bieden dan het reguliere onderwijs. Je bent echt studieloopbaanbegeleider en docent in één. Je regelt stages, vak-opdrachten, examens. Alles wat normaal een heel team regelt.”
School hoort bij herstel
Die werkwijze is onderdeel van de visie van Fier op het herstel van getraumatiseerde kinderen, vertelt bestuurder Anke van Dijke: “Onze organisatie heeft een grote ggz-poot, omdat geweld heel beschadigend is voor kinderen. Je ziet dat kinderen door de stress zich vaak niet kunnen concentreren. En dat ze niet altijd sociaal wenselijk reageren op school of juist heel onderdanig worden. Het scenario dat zich dan ontrolt is vaak: je blijft twee keer zitten en dan is het gewoon klaar in het reguliere onderwijs.”
Zes jaar geleden is er een samenwerking ontstaan tussen Fier, het mbo en het speciaal onderwijs. Dat is de Fierschool. Uitgangspunt is dat iedere cliënt vanaf dag één regulier onderwijs volgt; óók als een cliënt niet meer leerplichtig is en nog geen diploma heeft. Een ander belangrijk uitgangspunt is dat onderwijs wordt gevolgd op het niveau waar de capaciteiten liggen. Het gaat er dus niet alleen om dát jongeren onderwijs volgen, maar juist óók om de vraag dat cliënten onderwijs volgen op het niveau waarop hun capaciteiten liggen. Leren en participeren is net zo belangrijk als behandeling en wordt geïntegreerd aangeboden.
Opdracht voor scholen en onderwijs
Liesbeth Vos is coördinator van de scholingsactiviteiten van FIER: “Het is belangrijk dat kinderen het gevoel van school niet helemaal kwijtraken. Kinderen en jongeren die geen (passend) onderwijs krijgen op hun eigen niveau en in een instelling zitten raken gedemotiveerd. Kinderen en jongeren willen aan hun toekomst werken. Je willen ontwikkelen hoort bij jong zijn. Het evenwicht tussen zorg en onderwijs is belangrijk. Zodat ze niet alleen op gedragsproblemen of psychische problemen worden aangesproken. Of alleen maar met problemen bezig zijn.”
Van Dijke: “Er is onvoldoende aandacht voor kinderen die afzakken in het onderwijs door trauma en andere psychische problemen en hoe dat de ontwikkeling voor onderwijs beïnvloedt. Veel kinderen worden schoolverlaters door ons systeem, omdat er vaak geen aandacht is voor de combinatie van zorg, therapie en onderwijs. Daar ligt ook een taak voor de ggz-sector: wij proberen leerkrachten actief te ondersteunen met kinderen met ggz-problematiek. (Passend) onderwijs in de ggz moet een prominenter gespreksonderwerp worden.”
Terug naar huis
Lois heeft bij Fier in ieder geval ontdekt wat haar toekomst gaat worden: omdat ze geen diploma heeft moet ze weer helemaal onderaan beginnen. De weg naar het niveau dat ze heeft is nog lang, maar Lois is strijdlustig. Na haar mbo1-examens die ze versneld doet, wil ze verder naar school om later in de gehandicaptenzorg te gaan werken. Binnenkort mag ze weer in haar woonplaats naar school. Lachend: “Eerst deed ik niks aan school en nu vraag ik bijna te veel van mijzelf.” Docent Selina Wijnsma beaamt dat: "Lois is een harde werker. Die komt er wel.”
In verband met de privacy zijn de persoonsgegevens van Lois aangepast.
