De ‘klassieke’ jeugdhulpverlening, die de nadruk legt op een persoonlijke benadering en actieve ondersteuning, heeft effect, aldus onderzoeker Marion Herben. Zij volgde het hulpaanbod aan ruim 900 jongeren en 400 gezinnen en onderzocht twee methodieken (ReSet en Nieuwe Perspectieven), die op deze leest geschoeid zijn. Het vraagt wél om meer vertrouwen in jeugdprofessionals. Zij moeten de ruimte krijgen om een persoonlijke relatie op te bouwen met hun cliënt en hierin minder worden belemmerd door allerlei regelgeving. Op 28 september verdedigt Marion Herben haar proefschrift ‘Effectief Verbinden - Resultaatgerichte (door)ontwikkeling van interventies’ aan de Universiteit voor Humanistiek.
Uit het onderzoek blijkt dat werkelijk succesvolle hulp zich voltrekt in een goed contact tussen hulpverlener en hulpvrager. Herben: “Je taak als hulpverlener is om te zorgen dat een jongere of ouder zijn verantwoordelijkheid (weer) gaat nemen. Desnoods met langdurige ondersteuning. De professional zet een stap extra en krijgt tijd en ruimte om werkelijk verbinding te maken met degenen die hulp nodig hebben.” Vaak wordt een professional hierin juist belemmerd door de ingewikkelde structuur van de huidige hulpverlening. Volgens Herben functioneert de hulp over te veel schijven, met veel zorgcoördinatoren, casemanagers, jeugdregisseurs en andere regievoerders ten opzichte van uitvoerders.
Wijzigend beleid heeft ervoor gezorgd dat er een grote mate van zelfredzaamheid wordt verwacht van juist kwetsbare mensen, aldus Herben. Professionele hulpverleners komen regelmatig in een spagaat terecht tussen de hulp die ze willen bieden en de voorwaarden die gesteld worden aan de hulpverlening. Ze leggen soms onnodig de verantwoordelijkheid terug, of schalen op, zo zag ze, of interventies worden beëindigd met als argument dat de hulpvrager onvoldoende heeft meegewerkt. Hierdoor verdwijnen zorg mijdende gezinnen en jongeren uit kwetsbare gezinnen te vroeg weer uit beeld. Later blijken ze onbereikbaar voor de hulpverlening. Op het moment dat ze weer in beeld komen, hebben de problemen zich opgestapeld. Jong volwassenen kampen met aanzienlijke schulden, zijn aan het zwerven geraakt, hebben psychische klachten en hebben incidenten met de politie. In verschillende gevallen had dit voorkomen kunnen worden als ze in een eerder stadium bij de hand genomen waren.
Herben verdiepte zich in de effecten van twee meer klassieke methodieken, ReSet en Nieuwe Perspectieven. In deze aanpak krijgt de hulpprofessional meer tijd en ruimte om verbinding te maken, mee te lopen en te oefenen met kwetsbare jongeren en gezinnen die in de problemen zijn gekomen. Bovendien, zo ontdekte ze, krijg je zicht op de juiste volgorde van de hulp. Want het heeft geen zin om psychische problemen aan de slag te gaan als bepaalde basisbehoeften, zoals woonruimte, niet op orde zijn. Dit soort methodieken vraagt idealisme en toewijding van de professional, zo erkent ze, maar dat zijn belangrijke drijfveren voor veel hulpverleners om het vak in te gaan. Bovendien, merkte ze: je krijgt hier als hulpverlener veel voor terug.
Marion Herben is veldwerker, gedragswetenschapper en onderzoeker bij het JIT (XtraPlus) en Intermetzo.
