Leven met een diagnose van ongeneselijke kanker: hoe kun je in een ogenschijnlijke uitzichtloze situatie, alsnog een zinvol leven leiden? Het consortium Art-Based Learning in Palliative Care (ART-PC) onder leiding van ArtEZ lector Jeroen Lutters, ontvangt van Regieorgaan SIA een prestigieuze RAAK-PRO subsidie om onderzoek te doen naar de rol van kunsteducatie in de palliatieve zorg.
In het consortium komen universiteiten, musea, academische ziekenhuizen en patiëntorganisaties samen om onderzoek te doen naar het effect van kunsteducatie in de palliatieve zorg. In totaal ontvangt het consortium van RAAK-PRO 700.000 euro. Dit bedrag wordt via co-financiering van de partners aangevuld tot een totaalbedrag van 1 miljoen euro.
“De positieve invloed van kunst in laatste levensfase wordt echt onderschat.” – Jeroen Lutters, lector ArtEZ en hoofdaanvrager RAAK-PRO
Met de RAAK-PRO subsidie gaat het consortium, onder leiding van lector Jeroen Lutters (lectoraat Art Education as Critical Tactics), onderzoek doen naar de effectiviteit van 'Art-Based Learning' op het beïnvloeden van zingevingsprocessen in de laatste levensfase van patiënten met ongeneselijke kanker. Art-Based Learning is een lesmethode waarbij de dialoog tussen de student en het kunstwerk centraal staat, en de toeschouwer niet zozeer leert over, maar van kunst.
“De positieve invloed van kunst in laatste levensfase wordt echt onderschat,” legt Lutters uit. “Kunst heeft een belangrijke, zingevende rol. Wie kunst en dood met elkaar in gesprek brengt, stelt eigenlijk de vraag van de zin van het leven” aldus Lutters. Dankzij deze RAAK-PRO subsidie voor ART-PC en de bijdrage van de partners wordt de relatie tussen kunst, gezondheidzorg en zingeving hopelijk verder onderstreept en toepasbaar gemaakt in de palliatieve zorg.
Jeroen LuttersIn het lectoraat Art Education as Critical Tactics is al eerder onderzoek gedaan naar de effectiviteit van Art-Based Learning. Deze pilot werd geleid door Silvia Russel (kunstenaar), en was in nauwe samenwerking met Hanneke van Laarhoven (oncoloog bij Amsterdam UMC), Gerben Westerhof (psycholoog, Universiteit Twente) en Fabiola Camuti (onderzoeker bij ArtEZ), verschillende universiteiten, ziekenhuizen en musea. De resultaten van deze pilot waren dusdanig veelbelovend dat een vervolgonderzoek voor de hand lag.
Met deze RAAK-PRO kan het consortium voortborduren op deze pilot, en ander bestaand onderzoek. “Zo hopen we aan het eind van dit traject, in 2026, concreet te kunnen aantonen dat er sprake is van een positief effect van kunst in de palliatieve fase, en daarmee de weg te effenen voor een intensievere relatie tussen musea en kunstenaars aan de ene kant, en artsen, therapeuten en verpleegkundigen aan de andere kant, in het belang van de mens in deze palliatieve fase,” aldus Lutters.
In het consortium werken universiteiten, musea, ziekenhuizen en patiëntenverenigingen nauw samen. “Deze kruisbestuiving, tussen gezondheidszorg en musea, onderzoek en onderwijs, is wat dit zo’n bijzonder consortium maakt. En natuurlijk het werken met de patiënten zelf!” vertelt Lutters. “Belangrijk is hierbij dat mensen die oog in oog staan met de dood, behoefte hebben om te worden gezien als een zelfstandig en volwaardig individu, en dus als iemand ook behoefte heeft aan zingeving. Het ondersteunen van dit zelfstandige en creatieve proces is waar de methode art-based learning in hoopt te voorzien.”
Jeroen Lutters en dr. Fabiola Camuti (ArtEZ, lectoraat Art Education as Critical Tactics), prof. dr. Hanneke van Laarhoven en Sabrina Kamstra (Amsterdam UMC), prof. dr. Gerben Westerhof en dr. Anneke Sools (Universiteit Twente), dr. Manon Perry (Vrije Universiteit/Universiteit van Amsterdam), dr. Michael Scherer-Rath (Radboud Universiteit) Amsterdam Museum, Museum Jan Cunen, Museum Arnhem, Leren van Kunst, patiëntenverenigingen Living with Hope, SPKS en NFK.
De komende vier jaar staan er veel bijzondere onmoetingen, presentaties, leermomenten en evenementen gepland. Op de projectpagina van ART-PC houden we de laatste ontwikkelingen bij.
