Rechten van kinderen in kwetsbare huisvestingssituaties staan ernstig onder druk doordat ze in onveilige plekken verblijven, van bank naar bank hoppen, soms zelfs gescheiden van hun ouders. Ze hebben geen plek om huiswerk te maken of te kunnen spelen. Ouders zijn vaak emotioneel afwezig omdat ze in overlevingsstand staan. De gevolgen voor kinderen op korte en lange termijn zijn groot: van uithuisplaatsingen tot verslaving, mentale problemen, zoals depressie of trauma tot dakloosheid op latere leeftijd. Dit constateert Annemarie Tuzgöl-Broekhoven, Kinderombudsman Metropool Amsterdam, in het onderzoeksrapport ‘Zorgen voor dakloze gezinnen in Amsterdam’ dat vandaag wordt gepresenteerd.
In het onderzoek – dat inzoomt op de problematiek rond dakloze gezinnen in Amsterdam – trekt zij conclusies en doet zij aanbevelingen richting de lokale en landelijke overheid.
Ze pleit in haar rapport voor en brede praktische kinderrechtentoets waarbij de belangen van kinderen in probleemsituaties centraal staan, meer vroegsignalering door (grond)oorzaken van dakloosheid te onderzoeken en te kijken naar creatievere woonoplossingen.
Het rapport beschrijft dat de gemeente Amsterdam zich inspant om dakloosheid te voorkomen. Ze doet zelfs veel meer dan andere gemeenten door gezinnen noodopvang te bieden. Desondanks laat het onderzoek zien dat het aantal kinderen dat in onveilige omstandigheden leeft groter lijkt te worden. Dat komt deels doordat gezinnen zelf niet tijdig om hulp vragen. Maar ook omdat huisvestingsproblematiek, wanneer gezinnen wel in beeld zijn, niet altijd tijdig door instanties wordt opgemerkt. Dan is de situatie vaak al geëscaleerd: er is sprake van onveiligheid, schulden, mentale problemen en gezinnen kunnen niet meer in hun eigen netwerk terecht.
Door de versnipperde keten is er te weinig zicht op de kinderen. Een kinderrechtentoets waarbij de rechten van kinderen centraal staan, wordt nog onvoldoende toegepast door professionals, onder meer omdat instanties een dergelijke toets niet kunnen of niet mogen afnemen. Volgens de Kinderombudsman leidt de schaarste in de woningmarkt er bovendien toe dat professionals het lastig vinden om kinderrechten af te wegen. Het recht op een woning is immers een van de meest fundamentele rechten en daar knelt het nu juist: die zijn er nauwelijks.
Het gevolg is dat onvoldoende wordt onderzocht wat nodig is om kinderen veilig en gezond op te laten groeien. Door deze belangen in een specifieke situatie zichtbaar te maken kan de gemeente breed kijken om te doen ‘wat nodig is’. Dat kan een huis binnen of buiten Amsterdam zijn, of een andere creatieve woonoplossing die ‘kinderrechtenproof’ is. Door dit nu na te laten, laat de gemeente volgens de kinderombudsman belangrijke kansen liggen.
Tot slot constateert de Kinderombudsman dat Amsterdam als een van de weinige gemeente noodopvang biedt voor dakloze gezinnen. Vanwege de schaarste is deze alleen beschikbaar voor gezinnen die binding hebben met de gemeente. Hoewel de Kinderombudsman vindt dat er soms eerder maatwerk toegepast kan worden, begrijpt ze dat de gemeente Amsterdam hier niet alleen verantwoordelijk voor is. Het Rijk moet meer doen om de rechten van kinderen te garanderen die geen binding hebben met een gemeente die hen opvang kan verlenen. Nu valt een steeds grotere groep kinderen buiten de boot en leeft onder omstandigheden die in strijd zijn met het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind, waaraan Nederland zich gecommitteerd heeft.
Rapport Kinderombudsman: ‘Zorgen voor dakloze gezinnen in Amsterdam’
Aanbiedingsbrief Rapport Kinderombudsman Zorgen voor dakloze gezinnen in Amsterdam
Kindersamenvatting – Zorgen voor dakloze gezinnen in Amsterdam
