Ongeveer 45% van alle gedetineerden in Nederland heeft een licht verstandelijke beperking. Deze mensen krijgen vaak tijdens en na detentie niet de juiste ondersteuning met een hogere kans op recidive als gevolg. Veel ex-gedetineerden met een licht verstandelijke beperking (lvb) gaan snel na vrijlating wederom in de fout en belanden in de PI (Penitentiaire Inrichting). Het webinar Goed op weg uit de bajes draaide onlangs om de vraag: hoe zorgen we voor goede re-integratie na detentie van mensen met een licht verstandelijke beperking?
De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de reclassering hebben zomer 2019 een bestuurlijk akkoordondertekend. In 'Kansen bieden voor re-integratie' is afgesproken intensiever samen te werken om een succesvolle terugkeer van gedetineerden naar de samenleving en vermindering van recidive te bewerkstelligen.
De re-integratie is niet alleen gericht op het orde brengen van de 5 basisvoorwaarden (werk en inkomen, identiteitsbewijs, schuldenaanpak, zorg en onderdak). Ook is er veel aandacht voor het sociaal netwerk van een gedetineerde. Het opbouwen en versterken van een positief ondersteunend sociaal netwerk wordt gezien als een belangrijke voorwaarde voor een geslaagde re-integratie en daarmee een kleinere kans op recidive.
Bajesklanten met een licht verstandelijke beperking hebben vaak een risicovolle achtergrond. Deze uitdagingen maken ook dat veel disciplines en partners een bijdrage hebben in het hele detentietraject. Het samen optrekken en delen van informatie tussen ketenpartners is belangrijk. Dat zorgt voor een compleet informatiebeeld maar ook succesvollere kansen op goede re-integratie.
Op verschillende plekken in het land zijn door bijvoorbeeld gemeenten, Penitentiaire Inrichtingen en zorginstellingen gezamenlijke initiatieven gestart die gericht zijn op mensen met een licht verstandelijke beperking weer goed op weg uit de bajes te krijgen. In deze webinar vertelden drie van deze lokale initiatieven over wat zij doen en deelden hun ervaringen.
Rotterdam huisvest 2100 gedetineerden. Met een bajesbabbel helpen medewerkers van de gemeente Rotterdam, door binnen (in de gevangenis) te beginnen, gedetineerden een goede nieuwe start te maken.
In de Bajesbabbel wordt gesproken over waar de gedetineerde nu staat, wat zijn problematiek is, waar hij ondersteuning bij nodig heeft, wat zijn beeld voor de toekomst is en wat hij hier zelf in gaat ondernemen.
Op toegankelijke manieren: met beeldmateriaal en bijvoorbeeld afbeeldingen. Op deze manier is het duidelijker voor lvb’ers waar het gesprek over gaat. Daarnaast wordt in dit gesprek gebruik gemaakt van een praatplaat.
In de Bajesbabbel wordt gesproken over waar de gedetineerde nu staat, wat zijn problematiek is, waar hij ondersteuning bij nodig heeft, wat zijn beeld voor de toekomst is en wat hij hier zelf in gaat ondernemen
Het project Forsa! koppelt niet-Westerse gedetineerde jongeren aan een vrijwilliger (maatje) met dezelfde achtergrond. De Forsa!-aanpak begeleidt jongeren aan het einde van hun detentie, tot maximaal een jaar daarna. Deze begeleiding gebeurt door vrijwillige maatjes. De maatjes hebben een voorbeeldfunctie en ondersteunen de jongeren om hun leven weer op de rails te krijgen.
In samenwerking met de gemeente Delft is de Forsa!-aanpak van Bureau MHR nu nog toegankelijker voor jongeren met een licht verstandelijk beperking door de inzet van een app.
Gemeente Den Haag, Middin en PI’s Haaglanden en Alphen aan den Rijn zijn begin dit jaar een pilot gestart om door- en nazorg van (ex-)gedetineerde Hagenaars met een licht verstandelijke beperking (LVB) mogelijk te maken.
De pilot richt zich op vijftien gedetineerden met een vermoeden van een licht verstandelijke beperking, die minimaal drie maanden vastzitten en zonder toezicht of maatregel weer vrijkomen.
Het doel van de pilot is het verminderen van recidive onder (ex-)gedetineerden met een licht verstandelijke beperking door het actief toeleiden door begeleiders van Middin naar passende zorg of ondersteuning tijdens én aansluitend op ontslag uit detentie.
Waar bij een Wmo-aanvraag normaal gesproken pas na detentie een keukentafelgesprek wordt gevoerd, vindt dit gesprek nu al tijdens detentie plaats. En als er sprake is van een aanvraag van een Wlz-indicatie (wet Langdurige zorg), kan Middin deze al tijdens detentie indienen.
