Het blijft onduidelijk hoe nieuwe wet- en regelgeving die voortvloeit uit het Europese asiel- en migratiepact zich verhoudt tot twee andere recente wetsvoorstellen van minister Faber (Asiel en Migratie). Dit schrijft de Raad in een wetgevingsadvies over het wetsvoorstel voor de Uitvoerings- en implementatiewet asiel- en migratiepact 2026. De drie wetsvoorstellen behandelen overlappende onderwerpen, die op bepaalde onderdelen niet met elkaar overeenstemmen. Dit kan in de uitvoering van deze wetten tot problemen leiden. De Raad adviseert de minister nadrukkelijk om eerst de maatregelen uit te voeren die voorvloeien uit het Europese migratiepact en pas daarna te bekijken of aanvullende nationale wetgeving noodzakelijk is.
Het asiel- en migratiepact is een verzameling afspraken tussen de lidstaten van de Europese Unie die op 12 juni 2026 in werking treden. Met het wetsvoorstel waarover de Raad vandaag zijn advies publiceert worden deze afspraken ingepast in het Nederlandse systeem. Zo’n uitvoerings- en implementatietraject is gebruikelijk bij (veelal dwingende) Europese regelgeving.
In het advies uit de Raad met name zijn zorgen over de opmerkelijke en verwarrende samenloop met eerdere wetsvoorstellen van minister Faber, namelijk het voorstel dat onder meer de introductie van een tweestatusstelsel beoogt en het voorstel voor de Asielnoodmaatregelenwet. In eerdere wetgevingsadviezen over deze voorstellen (zie bijlagen) uitte de Raad 'grote zorgen' over de werklastgevolgen en de uitvoerbaarheid van deze wetten. Daarbij werd nadrukkelijk het verband gelegd met het Europese migratiepact dat op zichzelf al erg ingrijpend is voor het Nederlandse asielsysteem. De werklastgevolgen van de drie wetsvoorstellen zijn bij elk wetsvoorstel op zichzelf al zeer groot, maar worden nog eens extra vergroot door de samenloop en overlap van de wetten.
Het is volgens de Raad zeer onverstandig als zowel de twee eerdere wetsvoorstellen als het asiel- en migratiepact kort na elkaar van toepassing worden zolang daarbij niet duidelijk is hoe deze zich tot elkaar verhouden en ze op bepaalde onderwerpen van elkaar afwijken. Zo wordt het tweestatusstelsel nu zowel via het migratiepact als via een afzonderlijk wetsvoorstel geïntroduceerd in het Nederlandse systeem, wat kan leiden tot onduidelijkheid en uitvoeringsproblemen. Dit zelfde geldt voor het wetsvoorstel Asielnoodmaatregelenwet waarin bijvoorbeeld het afschaffen van de verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd en het verkorten van de duur van de verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd zijn opgenomen.
Het geven van advies over wetgeving die gevolgen heeft voor de rechtspraak is een wettelijke taak van de Raad. Bij zo'n wetgevingsadvies wordt bijvoorbeeld gekeken naar de invloed van nieuwe wetgeving op de rechtsbescherming van mensen, maar ook of een wet uitvoerbaar en effectief is en wat de wet betekent voor de werklast bij de Rechtspraak.
Een advies van de Raad komt tot stand na overleg met de gerechten. Dit mechanisme is één van de waarborgen voor goede, deugdelijke wetgeving die ons land kent. Het is een belangrijk instrument om onuitvoerbare wetten te voorkomen. Dit alles is extra van belang als deze wetten mensen raken die in een kwetsbare positie verkeren in relatie tot de overheid, zoals het geval is bij de bovengenoemde wetgeving.
Advies inzake het wetsvoorstel Uitvoerings- en implementatiewet Asiel- en migratiepact 2026
