Hoe zorgen we ervoor dat iedereen toegang heeft tot passende palliatieve zorg? Met een FSW LHSC-aanjaagsubsidie organiseerden gezondheidspsycholoog Liesbeth van Vliet en medisch antropoloog Annemarie Samuels in samenwerking met consortium Propallia en welzijnsorganisatie BuZz een rondetafelgesprek om oplossingen te verkennen.
Voorafgaand aan het rondetafelgesprek sloten de deelnemers aan bij de wekelijkse buurtsoep van BuZz. Een mooie kans om in gesprek te gaan met ongeveer 30 buurtbewoners. Tijdens het plenaire moment werd kort uitgelegd wat palliatieve zorg inhoudt en welke ondersteuningsmogelijkheden er in de gemeente Leiden beschikbaar zijn. Ook leuk: de burgemeester van Leiden, Peter Heijkoop, was toevallig op bezoek in de wijk en kwam even langs. Hij benadrukte het belang van deze samenwerking en van inclusieve palliatieve zorg.
De deelnemers, van medische professionals tot welzijnswerkers en wetenschappers, zien verschillende obstakels in de toegang tot palliatieve zorg. Zo is er een gebrek aan bewustzijn over de mogelijkheden van palliatieve zorg: patiënten weten vaak niet welke hulpbronnen beschikbaar zijn, zoals thuiszorg of ondersteuning voor mantelzorgers. Ook is er veel onduidelijkheid over de begrippen die worden gebruikt; mantelzorgers herkennen zichzelf niet altijd als zodanig, en velen associëren palliatieve zorg uitsluitend met terminale zorg, waardoor deze te laat wordt ingeschakeld. Daarnaast is informatie niet altijd goed afgestemd op de doelgroep en blijkt dat zorgverleners onvoldoende zicht hebben op de ‘sociale kaart’ van welzijnsondersteuning, waardoor de verbinding tussen zorg en sociaal domein versterking behoeft.
Tijdens de bijeenkomst werden concrete aandachtspunten besproken en mogelijke oplossingen aangedragen. Om doelgroepen effectief te bereiken, is het belangrijk in te zetten op offline communicatie, zoals persoonlijke gesprekken of flyers, aangezien een link naar een website vaak minder impact heeft. Het gebruik van toegankelijke en passende (beeld)taal speelt daarbij een cruciale rol. Het geven van persoonlijke voorlichting over palliatieve zorg, bijvoorbeeld tijdens bijeenkomsten van buurtorganisaties, kan zowel bewoners als professionals in het sociaal domein beter informeren en leiden tot sterkere samenwerkingen.
Het betrekken van culturele diversiteit en respecteren van verschillende perspectieven op ziekte en overlijden zijn eveneens cruciaal. Een ‘ambassadeursfunctie’ kan helpen om op dit gebied een brug te slaan tussen diverse culturele en religieuze achtergronden. Tot slot kan het sociaal domein een waardevolle rol spelen in het brengen van kennis over palliatieve zorg naar de wijken. Het uitnodigen van sociaal-domeinprofessionals bij zorgbesprekingen kan de verbinding tussen beide domeinen versterken en de toegankelijkheid van zorg verbeteren. Inter- en transdisciplinair sociaalwetenschappelijk onderzoek naar communicatie, culturele diversiteit, sociale ongelijkheid en institutionele samenwerking in de palliatieve zorg kan verder bijdragen aan het ontwikkelen van praktische handvatten. In Leiden hebben we met deze bijeenkomst een belangrijke stap gezet om deze uitdaging samen aan te gaan.
