Er is een landelijk tekort aan opvangplaatsen voor mensen die veilige opvang nodig hebben. In Nederland zijn er slechts circa 1.000 opvangplaatsen voor slachtoffers van huiselijk geweld. Dat is fors lager dan de richtlijn van 1.800 opvangplaatsen dat volgt uit het Verdrag van Istanbul.
Het Verdrag van Istanbul gaat uit van 1 opvangplaats per 10.000 inwoners. In Nederland is dit nu 1 plaats per 17.500 inwoners. De opvangplaatsen zijn vrijwel continu bezet. In circa 40 procent van de gemeenten hanteren organisaties voor vrouwenopvang een wachtlijst.
Dat blijkt uit de vandaag gelanceerde Landelijke monitor Veilige Opvang (pdf, 424 kB) van de VNG en branchevereniging Valente. Het rapport geeft een eerste beeld van het aantal beschikbare opvangplaatsen in Nederland, de bezettingsgraad en het aantal noodoplossingen, zoals hotelplaatsingen. De VNG en Valente brengen op een later moment in 2025 het volledige rapport uit, dat een gedetailleerder beeld geeft van de landelijke uitkomsten.
De VNG en Valente startten de monitor om de landelijke capaciteit en beschikbaarheid van veilige opvangplaatsen en het beleid en randvoorwaarden rondom veilige opvangvoorzieningen te verbeteren. Met de lancering van de monitor zetten we een eerste stap naar beter inzicht in de omvang van de opvangbehoefte en de effectiviteit van het huidige opvangsysteem.
Het eerste landelijke beeld toont een tekort aan opvangplaatsen, waardoor niet iedereen die veilige opvang nodig heeft, deze ook daadwerkelijk krijgt. In 2023 neemt het gebruik van hotels en vakantieparken als noodoplossing sterk toe ten opzichte van 2022. In 2023 moest voor ruim 3.000 nachten uitgeweken worden naar een hotel of vakantiepark. In totaal maakten circa 190 volwassenen met hun kinderen hier gebruik van.
Dankzij de monitor is de ervaren druk op veilige opvang nu concreet in beeld. Gemeenten zetten zich al jaren in voor een goed dekkend netwerk van vrouwenopvang, maar ervaren knelpunten door beperkte middelen en stijgende zorgvraag. De financiering voor vrouwenopvang is onderdeel van de bredere aanpak van huiselijk geweld, wat gemeenten dwingt om voortdurend scherpe keuzes te maken.
De lancering van het eerste beeld uit de monitor vormt een eerste stap naar beter inzicht in de opvangbehoefte, de effectiviteit van het huidige opvangsysteem en de randvoorwaarden en maatregelen die nodig zijn voor een goed dekkend landelijk netwerk van veilige opvangplaatsen. De cijfers uit de monitor onderstrepen de noodzaak om samen met het rijk tot structurele afspraken te komen over financiering en randvoorwaarden voor veilige opvang.
