Moderne organisaties hebben moderne leiders nodig die het vermogen hebben om individuen te inspireren en te motiveren, en teams te transformeren tot succesvolle organisaties met een positieve impact op de wereld. Tien lessen uit mijn eigen praktijk hoe je (je) leiderschap kunt ontwikkelen.
Met 16 jaar ervaring als directeur en ruim 30 jaar als leidinggevende, weet ik dat het managen van een high-performance team een intensieve job is. In eerste instantie draait het om loslaten en vertrouwen. Waar de natuurlijke reflex van veel leidinggevenden is om van bovenaf te sturen en te controleren, is een moderne leider in mijn ervaring juist iemand die vertrouwt op het groepsproces, de verbinding zoekt en de innovatieve kracht van het team versterkt en medewerkers betrokken en bevlogen maakt.
Transformationeel leiderschap komt nog het meest in de buurt, hoewel ik geen voorstander ben van strikte classificaties. Transformationele leiders hebben het vermogen om mensen te inspireren, stimuleren en motiveren en transformeren teams tot succesvolle organisaties met een positieve impact op de wereld. Ze zijn adaptief, innovatief en gericht op samenwerking. Verbinding zoeken is een belangrijk bestanddeel van hun leiderschap. Ze hebben bovendien oog voor de individuele ontwikkeling van hun medewerkers. Dergelijke eigenschappen zijn cruciaal voor organisaties in deze complexe en dynamische wereld en de uitdagingen waarvoor ze staan.
Verbinding is de rode draad in modern leiderschap, met vertrouwen als voorwaarde. Zonder vertrouwen geen geloofwaardig en verbindend leiderschap en geen bevlogen medewerkers en succesvolle teams. Verbinding en vertrouwen zorgen ervoor dat mensen werken met passie, eigenaarschap tonen, zich willen ontwikkelen, collegiaal en betrokken zijn, goed samenwerken, open communiceren, bereid zijn om conflicten onderling op te lossen, en open staan voor verandering en innovatie. Ontbreekt vertrouwen, dan ontbreekt verbinding, en krijg je verwaarloosde teams, onderlinge wrijving, zwalkend beleid, weerstand tegen verandering en personeel dat vertrekt.
Ook al bied je je team veel vrijheid, er is altijd behoefte aan structuur en visie. Dat is ook wat mensen van jou als manager vragen en wat ze van je verwachten: een consistente manier van leidinggeven binnen heldere organisatiestructuren en een heldere kijk op het bestuur en de toekomst van de organisatie.
Er moet vrije speelruimte zijn waarbinnen je medewerkers autonoom hun werk naar eigen inzichten kunnen uitvoeren, zonder te vrezen voor represailles bij fouten. Laat mensen ook experimenteren met nieuwe procedures of werkmethodes die zij zelf hebben bedacht, en met oplossingen die ze zelf aandragen.
Zorg voor een open communicatie over besluiten, kansen en bedreigingen. Mensen willen graag weten wat er in de context van hun werk speelt en daarover meepraten en meedenken, dat zorgt voor betrokkenheid. Neem ze mee in je overwegingen, betrek ze bij het beleid en geef tegelijkertijd het vertrouwen dat jij aan de knoppen zit.
Gezag komt ook met dienstbaarheid aan de groep waarmee je werkt. Dat begint met een open deur van je kantoor als uitnodiging voor een gesprek. Belangrijke taken als leider zijn ondersteunen, coachen en mensen aanmoedigen om hun eigen grenzen te verkennen en zichzelf te overtreffen. Dienend leiderschap zorgt ervoor dat mensen makkelijker naar je toe komen met problemen en dat vertrouwen groeit.
Geef kritiek en kritische geluiden binnen je team de ruimte, ook als het jezelf betreft. Houd hier ook rekening mee met de werving van nieuwe medewerkers; huur geen klonen in van jezelf. De meeste kritiek is opbouwend van aard en taak- en rolgericht, en niet persoonlijk bedoeld.
Zorg dat elke stem in het team gehoord wordt en aandacht krijgt. Diversiteit telt. Zorg voor verschillen binnen het team, respecteer die en zet de diversiteit aan het werk voor je organisatiedoelen en om elkaar te inspireren.
Inspireer en stimuleer je teamleden om alleen of gezamenlijk initiatief te nemen voor bijvoorbeeld nieuwe werkwijzen, of laat iemand een nieuw project oppakken. Geef vervolgens ook erkenning hieraan en vier de successen. Mislukt het, ook niet erg, dat is een waardevol leermoment. Respecteer vooral ook het eigenaarschap van ideeën die uit de groep naar boven komen en eigen je goede ideeën van anderen zeker niet toe!
Als leider bied je het team en de individuen in het team ook bescherming; de groep moet weten dat ze veilig is. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door als buffer te fungeren tussen het team en de buitenwereld of de rest van de organisatie. Maar ook door te weten wat er in de wereld speelt en daarop acteren bij bedreigingen en kansen, en soms door individuele mensen in bescherming te nemen of te steunen bijvoorbeeld bij persoonlijke problemen.
Learning & development (L&D) is cruciaal in modern leiderschap. Je team moet zich snel kunnen aanpassen en je wilt innovaties stimuleren. Daarnaast zorgt L&D voor werknemerstevredenheid, betere retentie en talentontwikkeling. Kortom L&D is een sleutelfactor voor het bouwen van veerkrachtige, innovatieve en succesvolle teams.
Eigenlijk had ik hiermee moeten beginnen: ken jezelf. Het stond naar verluidt al boven de poort van de tempel van Apollo in Delphi: ‘Ken U Zelve’, een wijze raad. Zelfkennis is een voorwaarde voor authenticiteit en voor goed leiderschap. Kritische reflectie op je eigen handelen is hierin essentieel. Spaar jezelf niet, erken je fouten en zeg sorry als het nodig is.
