Het moest allemaal anders in de JGZ. Digitaal, uniform en verbetering van overdracht. De burger kreeg zijn of haar eigen digitaal dossier en de zorg om het kind zou verbeteren. De digitale transitie van papier moest een transformatie worden. En is dat gelukt?
De wereld is veranderd – integrale werkwijze
De JGZ is breder dan alleen de jeugdgezondheidszorg. De ontwikkelingen binnen het sociaal domein volgen elkaar in rap tempo op. De decentralisaties zijn voor gemeenten een feit. Professionals werken aan een transformatie naar meer regie vanuit de burger zélf op hulp- en ondersteuningsvragen. Daarnaast leven we in een 2.0-tijdperk waarin sociale media de samenleving domineren en informatievoorziening, transities en ‘zelf doen’ de boventoon voeren. Van bankieren tot hotels boeken, alles doen we tegenwoordig over het internet. Zorg-breed is dit nog niet heel gebruikelijk. Pas de laatste jaren ontdekken we de mogelijkheden van eHealth en andere online toepassingen. De transities binnen het sociaal domein hebben daar echter wel een versnelling in gebracht. Meer dan ooit bestaat de mogelijkheid om slim, makkelijk en integraal hulpverlening toe te passen; we gaan van registratie naar communicatie!
Van papier naar een digitaal dossier
Eerst even terug de geschiedenis in; waar komen we vandaan? Een jaar of zeven geleden besloot de Rijksoverheid tot de invoering van een Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg (DD JGZ). Ieder kind krijgt op het moment dat hij/zij als baby in contact komt met de jeugdgezondheidszorg een digitaal dossier. Een digitaal dossier dat bevindingen over de gezondheid en ontwikkeling van een kind registreert en alleen toegankelijk is voor de jeugdgezondheidszorg.
De overgang van een papier naar een digitaal dossier ging niet zonder slag of stoot. Naast de intensieve aanbestedingen, afsluiten van contracten en invoering van het DD JGZ, werd bij de jeugdverpleegkundigen en –artsen al snel de cultuurverandering zichtbaar. Een verandering die tot de dag van vandaag nog steeds actueel is. Misschien in mindere mate gericht op de digitaliseringsslag die gemaakt is, maar des te meer op de maatschappelijke trend van eigen kracht en zelfredzaamheid.
Het DD JGZ van toen: registratie en verantwoording
Sinds 1 juli 2010 is de JGZ dus verplicht om, voor ieder kind dat in contact komt met de jeugdgezondheidszorg, een DD JGZ aan te maken. In het toenmalige Programma van Eisen (PvE) lag de nadruk vooral op het digitaliseren van het papieren dossier, de registratie en de verantwoording. Minder op de al reeds zichtbare trend van eigen kracht en zelfredzaamheid. Bovendien bestond er enerzijds nauwelijks nog een markt waarin leveranciers bestonden en anderzijds de behoeften tot het (door) ontwikkelen van functionaliteiten. Het aantal leveranciers dat heeft toegezegd te voldoen aan de functionele eisen zoals ‘inzicht in het dossier’ of ‘integraal samenwerken met andere domeinen’ was beperkt. Die verbintenis is nu bij de volgende aanbesteding des te groter, de wereld van nu is anders dan de eerste aanbestedingsgolf in 2009-2010. De digitale eigen kracht en zelfredzaamheid kan wel degelijk een plek krijgen binnen de JGZ!
Met digitalisering is in basis niets mis, mits burgers wel zelf de regie kunnen voeren en professionals integraal vanuit het gezin kunnen (samen) werken. Integrale benadering van zorg biedt een oplossing om deze regie daadwerkelijk aan de burger te geven; met de tools van nu en een andere houding en gedrag van JGZ-medewerkers. Iets wat we breder in het sociaal domein ook tegenkomen. Mooie voorbeelden daarvan binnen de jeugdgezondheidszorg zijn de ‘GroeiApp’, ‘Zwanger.nl’ en ‘Gezond Groeien’ . Nog breder ingezet in het sociaal domein zijn: ‘Blogboek’, ‘Sam-Amsterdam’ en de ‘Kanta-Messenger . Stuk voor stuk prachtige ‘eigen kracht instrumenten’ waar burgers échts iets mee kunnen én de nut en noodzaak van een DD JGZ verplaatst naar de achterkant. Een DD JGZ blijft nodig voor registratie en (wettelijke) verantwoording, de communicatie verloopt aan de voorkant via apps.
Het DD JGZ van nu: een transformatie van eigenaarschap, regie en zelfredzaamheid
De versterking van de zelfredzaamheid van ouders zien we terugkomen bij nieuw te ontwikkelen JGZ dossiers. JGZ organisaties zijn geïnteresseerd in niet-traditionele leveranciers van het DD JGZ. Zij ontwikkelen een ‘basis’ DD dat voldoet aan de wettelijke eisen in combinatie met een portal voor ouders zelf. Deze integreert met de gemeentelijke dienstverlening en betekent dat burgers zelf informatie kunnen vinden, delen en bespreken over het opgroeien en opvoeden van hun kind(eren). Daaromheen zetten zij nog nader te selecteren apps in om hun ‘dienstverlening’ zo persoonlijk en integraal mogelijk te maken; een nieuwe werkwijze die leidt tot een andere invulling van de JGZ taken. Deze gedragsverandering vraagt om een open blik van de professional, lef van managers om buiten de gebaande wegen te innoveren en commitment van betrokken partijen om het gezin.
Kortom, steeds meer wordt duidelijk dat het DD JGZ toch echt een instrument is van de professional en dat de communicatie over opgroeien en opvoeden via nieuwe kanalen gaat verlopen. Bovendien stimuleert het werken in deze apps tot integraal werken. De ouders beheren zelf deze apps en laten familie, professionals, vrijwilligers en mantelzorgers zelf toe tot informatie over hun kind(eren) wanneer zij dat willen. Dat is een transformatie en pas écht zelfredzaam! Wie gunt dat onze (jonge) ouders nou niet?!
Eerdere blogs van Gerco Buijk-Dijkstra
Laat mensen het zelf oplossen! Het wijkteam als bron van eigen kracht
